پي ڊي ايم جو ناڪام شو ۽ ملڪيت معشيت؟

صاحب خان ڀٽي

ملڪ ۾ مهانگائي، بيروزگاري ۽ بک بدحالي ور چڙهيل عوام کي ٻڌايو ويو ته ان جو ذميوار موجوده حڪومت آهي ۽ عوام کي يقين به اچڻو هو، ڇاڪاڻ ته مسلم ليگ ن جي حڪومت ۾ ملڪ ترقي جي راهن تي هلي رهيو آهي، مهانگائي ايتري نه هئي، معشيت کي هٿي ملي رهي هئي، ايتري قدر جو ڪراچي ۾ دهشتگردن جو راڄ قائم هو، انهن دهشتگردن کي خاموش نه اڳوڻو آمر رٽائرڊ جنرل پريش مشرف خاموش ڪرائي سگهيو، نه ئي وري پيپلزپارٽي پنهنجي حڪومتي دور ۾ خاموش ڪرائي سگهي، ڪراچي جي روڊن تي ٽارگيٽ ڪلرز جي حڪمراني هئي، ان وقت جڏهن مسلم ليگ ن جي حڪومت آئي ته دهشتگردن خلاف سخت آپريشن ڪيو ويو ۽ ڪراچي جي شهرين کي ڀتاخورن، ٽارگيٽ ڪلرز ۽ دهشتگردن کان عارضي طور ڇٽڪارو ملي ۽ اڄ ڪراچي ۾ جيڪو امن قائم آهي، اهو به مسلم ليگ ن جي ڪري آهي، بهرحال جڏهن چونڊون ٿيون ته تبديلي جو نعرو هڻي اقتدار ۾ ايندڙ حڪومت انساني حياتيون بچائيندڙ دوائن کي مهانگو ڪري ڇڏيو، پيٽرول  ۽ ڊالر جا اگهه وڌي ويا، ايتري قدر جو صنعتون بند ٿيڻ جي ڪري ماڻهو بيروزگاري کي منهن ڏيڻ لڳا، جيڪي سرڪاري نوڪرين سان انهن کي به پنهنجي نوڪرين تان هٿ ڌوئڻو پيو، مطلب ته جيڪي به سويلين ادارا آهن، انهن مان ورڪرن کي نوڪرين تان برطرف ڪيو ويو ۽ وڏن وڏن عهدن تي رٽائرڊ ماڻهن کي ڀرتي ڪيو ويو، ظاهر ڳالهه آهي، جن ادارن ۾ رٽائرڊ ماڻهن کي ڀرتي ڪيو ويندو، انهن ادارن جو اهڙو حشر ئي ٿيندو، جيڪو پي آءِ اي جو ۽ اسٽيل مل جو ٿيو، اڄ به اسٽيل مل جا ملازم سراپا احتجاج بڻيل آهن، ريڊيو پاڪستان مان به ماڻهن کي  نوڪرين تان ڪڍيو ويو، مٿان وري ڪورونا جي ڪري حڪومت سخت لاڪ ڊائون ڪيو، جنهن ڏهاڙي تي مزدوري ڪندڙن جي گهرن ۾ فاقا ڪشي واري صورتحال ٿي وئي، حڪومت انهن کي ڪو خاص رليف فراهم نه ڪيو،  ايتري قدر جو سڄي دنيا کان خيرات وٺندڙ وزيراعظم ملڪ ۾  پينو فقيرن تي پابندي لڳرائي ڇڏي، جيڪي  بي پهچ ماڻهو درگاهن، مزارن  تي پني پنهنجو پيٽ پاليندا هئا،  اهي به  گرفتاري جي خوف  سبب روڊن تي گهٽ نظر اچڻ لڳا، حڪومت انهن کي کاڌو فراهم ڪرڻ لاءِ به ڪا حڪمت عملي ناهي جوڙي، جيڪي به  مفت ۾ کاڌو فراهم ڪرڻ جا سينٽر ٺاهيا ويا، اهي انهن علائقن ۾ ٺاهيا ويا آهن، جتي غريب نه آهن.

بهرحال ڪرپشن جي خاتمي جو عزم کڻي اقتدار ۾ ايندڙ حڪمرانن هن مهل تائين ڪرپشن ڪندڙن کي ڪا خاص سزا ته نه ڏياري آهي پر قومي ناڻو ڦرلٽ ڪندڙ پلي بارگنگ ذريعي اڄ به آزاد آهن، انهن کان وصول ڪيل رقم ٻيهر قومي خزاني ۾ جمع ڪرائي ٻيهر انهن ماڻهن جي حوالي ڪئي وئي آهي، جن تي ڪرپشن جا ڪيس هلي رهيا آهن، سنڌ سميت سڄي ملڪ ۾ هن وقت تائين ڪو به خاص ترقياتي ڪم ناهي ٿي سگهي، جيڪڏهن ايئن چئون ته هي پاڪستان جي پهرين حڪومت آهي، جنهن ۾ نه ته روڊ ٺهيا، نه صنعتون کليون، نه ئي وري ڪو ٻيو ترقياتي ڪم ٿيو، رڳو سڄي دنيا کان قرض وٺي ملڪ کي هلايو ويو، اهو قرض وارو پئسو ڪيڏانهن ويو، ڪنهن کان ڪا خبر  ناهي، موجوده حڪومت ماڻهن کي روزگار ته فراهم نه ڪيو پر ننڍن صوبن ۾  روزگار سان لڳل ماڻهن کي  نوڪرين تان ڪڍي ڇڏيو ۽ نوجوانن کي مشورو ڏنو ويو ته اهي ڪاروبار ڪن، جن وٽ کائڻ پئسا نه هجن، جن جو گذر سفر مشڪل سان ٿيندو هجي، اهو ڪيئن ڪاروبار  ڪري سگهندا.

بهرحال ملڪ ۾ مخالف ڌر جي اڳواڻن تي ڪرپشن جا ڪيس هلي رهي هئا، مسلم ليگ ن ۽ پيپلزپارٽي جا اهم اڳواڻ نيب جي نشاني تي هئا، ان وقت پي ڊي ايم جوڙي حڪومت کان تحريڪ هلائڻ جو فيصلو ڪيو ويو، جن پي ڊي ايم ٺاهي، انهن جو پهريون شو تمام بهترين رهيو، عوام کي اميد ٿي  ته شايد موجوده حڪومت وڃڻ سان ڪا ملڪ ۾ خوشحالي ايندي ۽ ٻي ايندر حڪومت ملڪ ۾ صنعتون لڳائيندي ۽ زراعت کي هٿي وٺرائندي ته جيئن غريبن جو گذر سفر ٿي سگهي، عوام پي ڊي ايم جي هر جلسي ۾ ڪورونا جي بنا پرواهه ڪندي شرڪت ڪري رهيو هو، ان وقت سموريون سياسي جماعتون پنهنجي پنهنجي طاقت جو مظاهرو ڪري رهيون  هيون پر جڏهن هڪ جلسي ۾ پيپلزپارٽي جي اڳواڻن شرڪت نه ڪئي ته ان وقت ئي خدشا ظاهر ٿي رهيا هئا ته هي به اتحاد اڳتي هلي نه سگهندو، انهن جلسن جو هڪ فائدو اهو ٿيو جو ڪرپشن جي خاتمي جو راڳ ختم ٿي ويو، نيب جون ڪارروايون محدود ٿي ويون، جيڪي به ڪرپشن جي الزام ۾ گرفتار هئا، اهي آجا ٿي گهر پهچي ويا، باقي رهي ڳالهه مسلم ليگ ن جي ته ميان محمد نواز شريف جي تقرير کان پوءِ انهن تي ٿورو ڳرو هٿ رکيو ويو، باقي ٻين جماعتن تي هلڪو رٿ رکيو ويو، پر جڏهن سينيٽ جي اليڪشن ٿي ته نه مسلم ليگ ن پيپلزپارٽي جو ساٿ ڏنو ۽ نه ئي وري پيپلزپارٽي مسلم ليگ ن جو ساٿ ڏنو، مطلب ته ٻنهي جماعتن جو رستو ڌار ٿي ويو، سينيٽ چونڊن کانپوءِ ٻنهي پارٽين ۾ جيڪي اختلاف پيدا ٿيا، ان تي عوام کي مايوسي ڪري ڇڏيو ۽ ملڪ جو عوام پنهنجي ڪمن ڪارن ۾لڳي ويو، ڪورونا جي بنا پرواهه ڪندي جلسن ۽ جلسون ۾ شرڪت ڪندڙ عوام کي اها خبر نه هئي ته ٻنهي پارٽين کي عوام سان نه پر رڳو ڪيسن سان مطلب آهي.

بهرحال  پي ڊي ايم جي مقبوليت جو ڪريڊٽ جي يو آءِ سربراهه مولانا فضل الرحمان ڏانهن ئي وڃي ٿو، جنهن پنهنجي ڀرپور طاقت جو مظاهرو ڪري ٻنهي پارٽين کي گڏ کڻي هلڻ جو چيو، ايتري قدر جو مولانا فضل الرحمان کي سينيٽ بابت آڇ به ڪئي وئي پر هن تي ڪو رد عمل نه ڏيکاريو ۽ پي ڊي ايم جي اتحادي جماعتن سان گڏ بيٺل هو، پر جيڪو ڪجهه سينيٽ ۾ ٿيو، ان مان صاف ظاهر آهي ته اڳوڻي صدر آصف علي زرداري طرفان پئسا خرچ ڪرڻ واري اعترافي بيان باوجود به پ پ يوسف رضا گيلاني کي سينيٽ چيئرمين چونڊرائڻ ۾ناڪام رهي، جنهن مان لڳو ته پي ڊي ايم سينيٽ ۾ اڪثريت ۾ هجڻ باوجود ڪاميابي نه ماڻي سگهي، يا ته ٻنهي جماعتن هڪ ٻئي جو ساٿ نه ڏنو يا وري موجوده حڪومت تي مهرباني جاري آهي، جنهن سبب اهي اڪثريت ۾ نه هجڻ باوجود ڪامياب ٿيندا ٿا وڃن ۽ مخالف جماعتون هڪٻئي سان پنهنجا پراڻا پلاند وٺڻ ۾ لڳيون پيون آهن، جيڪڏهن پي ڊي ايم جون اتحادي جماعتون هڪٻئي مان مطئمن هجن ها ته سينيٽ ۾ ڪاميابي انهن جو مقدر بڻجي وڃي ها.

هن وقت ڪورونا جي ٽين لهر ملڪ هلي رهي آهي، باقي دنيا جي ٻين ملڪن ۾ ڪاروهنوار معمول موجب هلي رهيو آهي، پاڙيسري ملڪن ۾ ڪورونا جي وئڪسين سستي اگهه ۾ ملي رهي آهي ۽ اسان جي ملڪ ۾ خيرات ۾ ورتل وئڪسين الاهي ڪنهن کي لڳائي پئي وڃي، باقي جيڪا وئڪسين جي قيمت رکي وئي آهي، اها پنج سئو روپيا ڏهاڙي ڪمائيندڙن جي وس کان ٻاهر آهي، انهيءَ ڪورونا جي ٽين لهر ۾ صدر عارف علوي، وزيراعظم عمران خان، پرويز خٽڪ، مسلم ليگ ن اڳواڻ مريم نواز ۽ ٻيا اهم اڳواڻ ڪورونا ۾ مبتلا ٿي ويا آهن ۽ انهن کي اهو وائرس سينيٽ جي اليڪشن کانپوءِ ٿيو، سڀني پاڻ کي گهرن ۾ قرنطينا ڪري ڇڏيو آهي پر وزيراعظم عمران خان اڄ به وزيرن  سان اجلاس ڪري رهيو  آهي، جنهن مان سڄي ملڪ جي عوام ڏانهن پيغام وڃي رهيو آهي ته ٽين لهر ايڏي خطرناڪ آهي،  بهرحال  ڪورونا جي ٽين لهر پي ڊي ايم جي اتحادي جماعتن لاءِ بهتر ثابت ٿي، ڇو ته  اهي ناڪام شو کانپوءِ ٻاهر ڪيئن نڪرن ها، هن وقت چاهين به ته عوام کي مطئمن نه ڪري سگهندا، انهيءَ سڄي معاملي ۾ سڀ کان وڌيڪ نقصان جي يو آءِ کي پهتو آهي، ڇاڪاڻ ته سڀ کان وڌيڪ متحرڪ جماعت ۽ حڪومت سان مهاڏو اٽڪائڻ ۾ سڀ کان اڳڀرو هو، ڪارڪنن کي متحرڪ ڪرڻ به مولانا فضل الرحمان جو وڏو ڪردار هو. هاڻ ڏسڻو اهو آهي ته پي ڊي ايم سربراهه مولانا فضل الرحمان ڪهڙي ڪهڙي جماعت کي پاڻ سان گڏ کڻي هلي ٿو، يا وري هي اتحاد ئي ختم ٿي ويندو؟ 

نھ بجلي، نه گئس، آخر ڇا ڪجي؟

صاحب خان ڀٽي

سنڌ وسيلن سان مالا مال آهي پر ان باوجود صوفين جي ڌرتي جا وارث اڄ به بنيادي سهولتن کان محروم آهي، نه روڊ رستا بهتر آهن، نه ئي وري اسپتال ۾ مريضن جو علاج بهتر ٿئي ٿو، اسڪولن ۾ نه بجلي آهي ۽ نه ئي فرنيچر  معصوم ٻارڙا پٽ تي  ويهي تعليم پرائڻ تي مجبور آهي، ايتري جو ڪيترائي اهڙ  اسڪول آهن، جيڪي تعليم کاتي جي نااهلي جي مينهن جي واڙي ۾ تبديل آهن، جيڪي اسڪول هلي رهيا آهن، انهن مان کوڙسارن ۾ بجلي جي سهولت ئي نه آهي، اڄ جي جديد دور ۾ اهڙا به ڳوٺ موجود آهن، جيڪي اڄ به اونداهي واري دور ۾ رهن پيا، جتي نه اسڪول آهي، نه ئي گئس ۽ بجلي جي فراهمي آهي، پر ان باوجود هو پنهنجي زندگي گذاري رهيا آهن، چونڊيل نمائندن کي رڳو ان ڏينهن ياد ايندا آهن، جڏهن چونڊن جي موسم هوندي آهي، هن وقت  گرمي جي لهر ٻيهر شروع ٿي وئي آهي، هڪ طرف گرمي ته ٻئي طرف وري بجلي ڪلاڪن جا ڪلاڪ بند رهي ٿي، شهرن ۾ ست کان اٺ ڪلاڪ لوڊشيڊنگ معمول بڻيل آهي، سنڌ جي گادي واري شهر ڪراچي ۾ ڪي اليڪٽرڪ انتظاميا سنڌي وسندين سان اهڙو سلوڪ ڪري رهي آهي، جنهن کي بيان ڪرڻ مشڪل آهي، بس ايترو ضرور چئي سگهجي ٿو ته ڀارت به اهڙو ظلم ڪشميرين سان نه ڪندو، جهڙو ڪي اليڪٽرڪ وارا سنڌي وسندين سان ڪري رهيا آهن، ٽرانسفارمر سڙي وڃي ته پنج ڇهه ڏينهن تبديل ٿيڻ ۾ لڳي ويندا آهن۽ ڳوٺاڻن کي اهو ٽرانسفارمر تبديل ڪرائڻ لاءِ ڪي اليڪٽرڪ وارن کي چندي ذريعي پئسا گڏ ڪري ڏيڻا پوندا آهن، جتي به ڌاري لوڌ رهي ٿي، اتان جا روڊ رستا سنڌ سرڪار ترجيح بنيادن تي  بهتر نموني ٺهرائيندي آهي، ڇاڪاڻ ته انهن وٽ حڪمران سان مهاڏو اٽڪائڻ جي سگهه آهي، رهي ڳالهه سنڌ جي اصلوڪن جي رهواسين جي ته سنڌ سرڪار جي ڪامورن کي خبر آهي ته سنڌ جا ماڻهو انهن کي ڪجهه نه چوندا ۽ نه ئي انهن خلاف آواز اٿاريندا، ڇاڪاڻ ته اسان انهن کي ووٽ ڏئي اقتدار ۾ آندو آهي ۽ اسان کي چيو ويندو آهي ته اوهان ڪو ٻيو الٽرنيٽ به ناهي.

بهرحال تمام جلد سنڌي قوم کي متبادل ملي ويندو، ڇاڪاڻ ته قومپرست به هاڻ ووٽ جي سياست ڪرڻ لڳا آهن ۽ ٻن تنظيمن ۾ سنڌي قوم جون نظرون به آهن، هڪ سنڌ يونائيٽڊ پارٽي ۽ ٻيو سنڌ ترقي پسند پارٽي، انهن  ٻنهي جماعتن کي سنڌ جو عوام متبادل جي صورت ۾ ڏسي رهيو آهي، ڇاڪاڻ ته گهٽ ۾ گهٽ انهن کي سنڌين جو احساس ته آهي باقي 1973ع کان حڪمراني ڪندڙ جماعت کي ڌارين جي لوڌ جو گٽر بند ٿي وڃي ته ان جو احساس ٿي ويندو آهي، چونڊيل نمائندا گٽر کولرائڻ لاءِ آڌي رات جو پهچي ويندا آهن پر جيڪڏهن ڌرتي ڌڻين سان ظلم ٿئي، گهر ڊهي پٽ ٿي وڃن ته انهن کي ڪو به فرق نه پوندو آهي. جيئن ته  ڳالهه هلي رهي هئي، بنيادي سهولتن جي ته بجلي ۽ گئس به هر شهري توڙي ڳوٺاڻي لاءِ ضروري آهي سنڌ جي شهرن توڙي ٻهراڙي وارن علائقن ۾ گئس جي لوڊشيڊنگ به ٿي رهي آهي. شهرن ۾ به رات جي وقت گئس جو پريشر گهٽجي ويندو آهي، مطلب ته ڪجهه علائقن ۾ بند ٿي ويندو آهي، جنهن سبب رڌ پچاءُ ۾ ڏکيائن کي منهن ڏيڻو پئجي رهيو آهي. ڪراچي جهڙي شهر ۾ به بجلي ۽ گئس جي لوڊشيڊنگ ٿئي ته ان مان صاف ظاهر آهي ته حڪمران نااهل آهن، جيڪڏهن نه هجن ها ته هن وقت تائين بجلي ۽ گئس جي لوڊشيڊنگ وارو مسئلو حل ڪري وٺن ها پر  افسوس جو وفاق توڙي سنڌ سرڪار رڳو سياست ۾ پورا آهن، ڪنهن کي به عوامي مسئلن جي ڪا ڳڻتي نه آهي، نه ئي وفاقي حڪومت بجلي ۽گئس جي لوڊشيڊنگ جي خاتمي لاءِ ڪي قدم کنيا آهن نه ئي سنڌ سرڪار ڪي هٿ پير هنيا آهن

سنڌ  جي ٿر مان سون جهڙو ڪوئلو نڪري رهي آهي، جنهن سان بجلي به ٺهي سگهي ٿي پر اهو ڪوئلو ڪيڏانهن وڃي رهيو آهي، ان مان سنڌ کي ڪهڙو فائدو پهچي رهيو آهي، ان جو سوال ڪرڻ به هڪ گناهه ٿيندو، جنهن جي ڪري اهو سوال ڪير نه ڪندو پر ايترو ضرور چونداسين ته گهٽ ۾ گهٽ سنڌ جي ماڻهن کي بجلي ۽ گئس ته فراهم ڪيو، هن وقت سنڌ جا ڪيترائي اهڙا  علائقا آهن، جتي گئس جي سهولت به نه آهي، رهواسي رڌ پچاءُ لاءِ ڪاٺيون ٻارڻ تي مجبور آهن، گئس ڇا ٿيندي آهي، انهن معصوم ڳوٺاڻن کي اها به خبر نه آهي، بجلي ته پري جي ڳالهه آهي، روز ڪنهن نه ڪنهن شهر مان احتجاج جي خبر ايندي آهي ته سندن ڳوٺن ۾ گئس جي سهولت نه آهي پر وقت جي حڪمرانن  جي ڪن تي جونءَ به نه ٿي چري، ڪوئلو، گئس ۽ پيٽرول جي وسيلن سان مالا مال  صوفين جي ڌرتي سنڌ سڄي ملڪ کي پالي رهي آهي پر  ڌرتي ڌڻين کي نه بجلي ملي ٿي نه ئي سئي گئس جي وقت تي فراهمي ملي ٿي، آخر  ڪو ٻڌائندو ته سنڌين جوڏوهه ڪهڙو آهي، سڄي سنڌ مان گئس، پيٽرول ۽ ڪوئلو نڪري ٿو، انهن جي رائلٽي ڪڏهن ملندي، ان کي ڇڏيو، مقامي ماڻهن جي قسمت ڪڏهن تبديل ٿيندي، آخر سنڌ جي ماڻهن کي پئسا ڏيڻ باوجود بجلي ۽ گئس ڇو نه ملي رهيو آهي، آخر حڪمران ڪهڙي ڌنڌي سان لڳيا پيا  آهن، انهن کي عوام جا جائز مسئلا ڇو نٿا ڏسڻ ۾ اچن، اڳوڻي صدر پرويز مشرف جي اڳ  واري دور ۾ نه ته ڪنهن بجلي جي لوڊشيڊنگ جو ٻڌو هو، نه ئي ڪنهن گئس جي لوڊشيڊنگ بابت سوچيو هو، آخر مشرف جي اچڻ کانپوءِ بجلي جو بحران ڇو پيدا ٿيو، ان  سوال جو جواب آخر ڪير ڏيندو، آخر ان دور اهڙو ڇا ٿيو، جو اڄ تائين عوام بجلي  جي سهولت کان محروم آهي، آخر ڇو ڪلاڪن جا ڪلاڪ بجلي بند رهي ٿي، پئسا ڏيڻ باوجود بجلي نه ملي ته پوءِ آخر ماڻهو ڪيڏانهن وڃجي.

وفاقي حڪومت بجلي  جي لوڊشيڊنگ ته ختم نه ٿي ڪرائي سگهي پر روز بجلي ۽ گئس جا اگهه وڌائي رهي آهي، ٻڌڻ ۾ اچي رهيو آهي ته اهو سڀ ڪجهه آءِ ايم ايف جي چوڻ تي ٿي رهيو آهي، آخر قرض عوام ته ناهي ورتو، جن  حڪمرانن قرض ورتو، انهن جي ڳچيءَ ۾ هٿ وڌا وڃن، ڇاڪاڻ ته جيڪو قرض ورتو ويو، اهو عوام تي خرچ ئي ناهي ٿيو، نه تعليم جو نظام بهتر ٿيو آهي، نه ئي بجلي جي لوڊشيڊنگ جو آزار ختم  ٿيو، نه ئي وري صحت  جون  سهولتون بهتر ٿيون آهن، رڳو هڪ شهر ڪراچي جتي ڌارينجي لوڌ آباد ڪئي وئي آهي، اتي ڪجهه سهولتون ڏئي اهو چوڻ ته سنڌ ۾ سهولتون فراهم ڪيون ويون آهن، اهي ڪافي ناهن، ڪروڙين سنڌي اڄ به صحت جي سهولتن کان محروم آهن، ڪيترن ئي سنڌين جي زندگين جا ڏيئا علاج نه ٿيڻ جي ڪري اجهامي وڃن ٿا پر حڪمرانن  وٽ هڪ ئي جواب آهي ته هنن سنڌ کي پيرس بڻائي ڇڏيو آهي، آخر سنڌ جي ماڻهن کي بجلي جي لوڊشيڊنگ کان ڇٽڪارو ڪڏهن ملندو، آخر ڪڏهن کين گئس جي فراهمي وقت تي ملندي ته اهي پنهنجن ٻچن کي وقت تي ماني ڏئي سگهندا.

هن وقت سنڌ مان گئس، پيٽرول ۽ ڪوئلو وڏي مقدار ۾ نڪري رهيو آهي پر ان باوجود سنڌ جي ماڻهن جي تقدير تبديل ناهي ٿي سگهي، معدني وسيلن وسيلن جي ڪري ڌاري لوڌ جي آبادي به تيزي سان ڪئي وڃي ٿي، انهن کي گهر ٺاهي ڏئي ۽ ڌرتي ڌڻين جا گهر عدالتي حڪمن تحت ڊاٿا پيا وڃن ۽ عدالتي حڪمن جي ڀڃڪڙي به ٿي رهي آهي، اهڙي صورتحال سان گڏ هٿرادو لوڊشيڊنگ ڪئي وڃي ٿي، خاص طور ڪراچي جي  سنڌي آبادي وارن علائقن سميت مختلف شهرن ۾ لوڊشيڊنگ ڪري سنڌ جي ماڻهن جو جيئڻ جنجال بڻايو ويو آهي، وفاقي حڪومت توڙِ سنڌ سرڪار هيل تائين  بجلي جي لوڊشيڊنگ جي خاتمي لاءِ ڪي به اپاءُ ناهن ورتا، ڳوٺن ۾ ته سڄي  ڏينهن ۾ هڪ ڪلاڪ بجلي ايندي آهي، سنڌ هاءِ ڪورٽ کي گهرجي ته جيئن ڪتن ڏاڙهڻ واري ڪيسن ۾  تڪ جي چونڊيل نمائندي تي ڪيس داخل ڪرڻ جو حڪم ڏنو آهي، ايئن جن علائقن ۾ بجلي  ۽ گئس بند ٿئي،اتان جي بجلي ۽ گئس جي عملدارن کي گرفتار ڪرڻ جو حڪم ڏئي ته جيئن ڪهر جي گرمي ۾ بجلي بند ٿيڻ وارو سلسلو رڪجي سگهجي، نه ته ڪجهه علائقن ۾ رشوت نه ڏيڻ تان واپڊا ملازم بجلي بند ڪري ڇڏين ٿا، ڪٿي وري ذاتي دشمني جي ڪري ڳوٺن جا ٽرانسفارمر لاٿا ويندا آهن، غريب ماڻهو رڳو احتجاج ڪندا آهن، جن جو آواز ٻوڙن حڪمرانن تائين پهچي نه سگهندو آهي، جيڪڏهن سنڌي وسندين ۾ بنا جواز بجلي ۽ گئس بند ڪندڙ عملدارن تي ڪيس داخل ٿيا ته اهڙن مسئلن مان ڇٽڪارو ملي سگهي ٿو، هن وقت هر طاقت شخص هر اداري ۾ پنهنجي حڪومت قائم ڪري ورتي آهي،  جيڪي پنهنجي مرضي هلائي رهيا آهن،  ڪراچي ۾ ڪي اليڪٽرڪ وارا سنڌين سان حسد جي انتها ڪري ڇڏي آهي، سنڌي وسندين ۾ ڪلاڪن جا ڪلاڪ بجلي بند ڪري ڇڏين ٿا، جيڪا لوڌ ڪي  اليڪٽرڪ ۾ ڀرتي ٿيل  آهي،  انهن کوڙ سان سنڌ دشمن ئي لڳن ٿا، جيڪڏهن ايئن نه هجي ها ته سڄي شهر لوڊشيڊنگ گهٽ ۽ سنڌي وسندين ۾ سڄو سڄو بجلي بند  نه ڪن ها. سنڌ هاءِ ڪورٽ ۽ سپريم ڪورٽ آف پاڪستان کي گهرجي ته سڄي سنڌ ۾ بجلي ۽گئس جي هٿرادو لوڊشيڊنگ جو نوٽيس وٺي ڌرتي ڌڻين جي جند آجي ڪرائن.

ڌارين لاءِ زمينون ۽ ڌرتي ڌڻين کان گهر کسڻ وارو سنڌ سرڪار جو عمل

صاحب خان ڀٽي

تحريڪ انصاف جي حڪومت اچڻ کانپوءِ روز ٻڌڻ ۾ ايندو هو ته ملڪ جي معشيت تباهه ٿي رهي آهي، بي روزگاري، بک ۽بدحالي وڌي رهي آهي ۽ ماڻهو بي روزگار ٿي رهياآهن، ڪجهه نام نهاد اعليٰ آفيسرن جي حڪمن سبب روپئي ۾ وڪرو ٿيندڙ شئي بليڪ تي ڏهن روپين ۾ وڪرو ٿيڻ لڳي، ايتري قدر جو جنهن شئي ته به پابندي لڳائي وئي، ان جا اگهه وڌي ويا پر ان جو خاتمو اچي نه سگهيو، اهڙن فيصلن جي ڪري کائڻ پيئڻ واريون شيون ٺاهيندڙن کي به تمام گهڻو نقصان رسيو پر چوندا آهن ته ڏاڍي جي لٺ کي ٻه مٿان، هن ملڪ ۾ به ايئن ٿي رهيو آهي، سنڌ سرڪار عدالتي حڪمن تحت غريبن جا اجها ڊاهڻ ۾ سڀ کان اڳ ڀري آهي پر انهن ئي عدالتن جڏهن ڌرتي ڌڻين کي متبادل جاءِ ڏيڻ جو حڪم ڏنو ته سنڌ جي ڪامورن ڪن لاٽار ڪئي ۽ سنڌ سرڪار جي ڪامورن عدالتن حڪمن جي ڀڃڪڙي ڪئي پر ڪنهن نوٽيس نه ورتو، غريبن جا اجها ايئن ڊاهي پٽ ڪيا ويا، جيئن فلسطين ۾ اسرائيل فلسطيني بستيون ڊاهيون وينديون آهي. سڄو ڏينهن سنڌ سرڪار عدالتي حڪمن جو راڳ الاپيندي آهي ته هو عدالتي حڪمن کي لبيڪ چوندا آهن پر جڏهن ڳالهه ڌرتي ڌڻين کي متبادل جاءِ ڏيڻ جي ايندي آهي ته اتي سنڌ سرڪار اکيون ٻوٽي ڇڏيندي آهي، ماضي ۾ پيپلزپارٽي جي اڳواڻ سعيد غني ڪراچي ۾ ڊهندڙ غير سنڌين جي گهرن تي وڏو جذباتي ٿي ويو هو،جڏهن عدالت ڪراچي ۾ غيرقانوني پلازه ڊاهڻ ۽  ريلوي جي زمين تي ٺهيل گهرن کي ڊاهڻ جو حڪم ڏنو ته سعيد غني چيو هو ته هو ديوار بڻجي ويندو پر گهرن کي ڊهڻ نه ڏيندو پر جڏهن سنڌ جي اصلوڪن رهواسين جي گهرن کي ڊاهڻ جو سلسلو شروع ٿيو ته ان وقت سنڌي قوم کان ووٽ وٺي اقتدار ۾ ايندڙن اکيون ٻوٽي ڇڏيون ۽ سنڌ جي اصلوڪن رهواسين ۽ غريبن کي متابدل جاءِ ڏيڻ بدران غير سنڌين کي لاش دفنائڻ لاءِ زمين الاٽ ڪري ڇڏي، ڌرتي ڌڻي کليل آسمان هيٺان پنهنجن ٻچن کي رهائڻ تي مجبور ٿي ويا، هڪ طرف ڪهر جي گرمي ته ٻئي طرف وري اجهو نه هئڻ جي ڪري سندن جيئڻ جنجال بڻجي ويو، سنڌي قوم کان ووٽ وٺي اقتدار ۾ ايندڙن کي ڪوبه ڪياس نه آيو، نه ئي سنڌ سرڪار انهن کي متبادل جاءِ ڏيڻ جي ڪا حڪمت عملي جوڙي، آخر سنڌ سرڪار ڪيئن جوڙيندي، ڇو جو انهن کي رڳو ووٽ وٺڻ وقت ئي سنڌ ۽ سنڌي نظر ايندا آهن، ڪراچي ۾ مئلن جي لاءِ زمين ته سنڌ سرڪار وٽ آهي پر افسوس سان چوڻو پئجي رهيو آهي ته سنڌ سرڪار سنڌين سان اهو ورتاءُ ڪري رهي آهي، جيڪو ورتاءُ آمريت دور ۾سنڌ جي حڪمران جماعت سان ٿيندو آهي، لڳي اهو ٿو ته سنڌ جا حڪمران سنڌين کان آمريت دور جو پلاند وٺي رهيا آهن، جيڪڏهن ايئن نه هجي ها ته ڪراچي ۾ سنڌي قوم کان ووٽ وٺي اقتدار ۾ ايندڙ چونڊيل نمائندا استادن ۽ نياڻين تي ظلم نه ڪرائن ها، رڳو اهو چوڻ ته سنڌ سرڪار رڳو عدالتي حڪمن تي عمل ڪري رهي آهي، سراسر ڪوڙ آهي، عدالت ته متبادل جاءِ به فراهم ڪرڻ جو حڪم ڏنو هو، ان تي عمل ڇو نه ٿو؟ آخر سنڌ سرڪار وٽ ڪشميرين، افغانين، بيهارين ۽ برمين کي آباد ڪرڻ لاءِ زمين آهي پر سنڌ جي اصلوڪن رهواسين  لاءِ وٽن نه ڪا زمين آهي ۽ نه ئي وٽن ڪي وسيلا آهن جو اهي انهن جي مدد ڪري سگهن ؟ پر جڏهن ووٽ وٺڻ جو وقت ايندو  آهي ته سنڌ جي حڪمرانن کي سنڌي قوم ۽ سنڌ ياد اچي ويندي آهي، ان وقت اهي انهن افغانين، برمين ۽ ڪشميرين وٽ ڇو نه ويندا آهن، آخر سنڌ جي حڪمرانن کي رڳو اقتدار ڇو پيارو آهي، اقتدار کان وڌيڪ اعليٰ ته سنڌ آهي پوءِ آخر ڇو اهي اقتدار جي نشي ۾ انڌا ٿي ڌارين کي سڃاڻپ ڪارڊ ٺهرائي ڏيڻ سان گڏ انهن کي زمينون ڏيڻ واري سازش جو حصو بڻجي رهيا آهن، سنڌ جي حڪمرانن کي اکيون کولڻيون پونديون، اقتدار هميشه نه رهندو آهي، جنهن جي ڪري اهڙي ڪنهن به سنڌ دشمن فيصلي جي حمايت نه ڪئي وڃي، جنهن سان سنڌ ۽ سنڌي قوم کي نقصان پهچي، سنڌ سرڪار جيئن ڌارين کي پنهنجي موت مري ويلن جا لاش دفنائڻ لاءِ زمين ڏني آهي، ايئن سنڌ جي وارثن کي زمينون ڏنيون وڃن، حددخليون رڳو آبپاشي کاتي جي زمينن تي نه آهي، سڄي شهر ڪراچي ۾ حددخليون آهن، جتي غير سنڌي بنا ڪنهن خوف جي رهن پيا، افغانين، بنگالين، بيهارين ۽ برمين جون بستيون آهن، آخر انهن غيرقانوني طور ترسيل ماڻهن کي ڇو نه ٿو ڪڍيو وڃي، آخر انهن جا گهر ڇو نه ٿا ڊاٿا وڃن، رڳو ڌرتي ڌڻين کي نشانو ڇو ٿو بڻايو وڃي، ان مان صاف ظاهر ٿي رهيو آهي ته سنڌ  خلاف سازشون عروج تي پهتل آهي، انهن سازشن کي ڪامياب ڪرڻ لاءِ پنهنجا ئي ٻٽ بڻيل آهي، جيڪڏهن ايئن نه آهي ته ڪشميرين ۽ افغانين کي لاش دفنائڻ لاءِ زميون ڏيڻ بدران بي گهر ڪيل ڌرتي ڌڻين کي زمينون ڏنيون وڃن، هڪ طرف سنڌ ۾ سرڪاري نوڪرين تي ڌاري لوڌ ڀرتي ڪئي وئي آهي ته ٻئي طرف وري غريبن جا اجها ڊاهي انهن کي بي گهر ڪيو پيو وڃي، اهو سراسر ظلم نه آهي ته پوءِ ڇا آهي، سنڌ جا قومپرست به انهيءَ سازش کي سمجهي نه سگهيا آهن، مٿان وري وفاقي سرڪار ڌاري لوڌ کي سڃاڻپ ڪارڊ ٺاهي ڏيڻ جي منظوري ڏئي ڇڏي آهي. جنهن مان صاف ظاهر ٿي رهيو آهي ته افغان جنگ ۽ وزيرستان آپريشن ذريعي متاثر ٿيندڙن کي سازش تحت سنڌ جي سامونڊي پٽي و ارن علائقن ۾ آباد ڪرڻ جي سازش ٿي رهي آهي ته ڌرتي ڌڻين کي اقليت ۾ تبديل ڪيو وڃي، ظاهري طور افغاني جنگ دهشتگردن خلاف هئي پر سنڌ جي دشمنن انهن کي سنڌ خلاف سازش لاءِ استعمال ڪيو، جنهن جو اندازو وفاقي سرڪار پاران افغانين کي سڃاڻپ ڪارڊ ٺاهي ڏيڻ واري فيصلي مان لڳائي سگهجي ٿو، ڪشميرين، افغانين، برمين، بيهارين کي سنڌ ۾ آباد ڪرڻ واري سازشن ۾ پنهنجا به ملوث آهن، هن وقت سنڌ جي قومپرست ڌرين کي دهشتگردن خلاف آپريشن جي آڙ ۾ متاثرن کي سنڌ آباد ڪري انهن کي مستقل هتان جو رهواسي ڏيکارڻ واري سازش کي ناڪام بڻائڻ پوندو، ٻي صورت ۾  ڌاري لوڌ ووٽ جي طاقت سان پنهنجا نمائندا آڻي انهيءَ سنڌ اسيمبلي مان سنڌ دشمن منصوبا مڪمل ڪرائڻ ۾ ڪامياب ٿي ويندا. ان جا ذميوار اسان سڀ هونداسين، حڪمران ته اقتدار جي نشي ۾ ڌت آهن، جن کي ڌرتي ڌڻين جا ڊٿل اجها ۽ بي گهر ٿيل اصلوڪن وارثن جون دانهون به ٻڌڻ نه ٿيون اچن. سنڌ جي سرڪاري نوڪرين ۾ اڳ ئي خيبرپختونخواهه ۽ پنجاب جي ماڻهن کي ڀرتي ڪيو ويو آهي ۽ سنڌ جا نوجوان نوڪرين لاءِ  دربدر ڀٽڪي رهيا آهن، پر سندن  ڪير  به ٻڌڻ وارو نه آهي، هن وقت سنڌي قوم کي بک ۽ بدحالي جي ور چاڙهيندڙ ڪير ٻيا نه پر اسان جا چونڊيل نمائندا به ملوث  آهن، جيڪي اسيمبلين ۾ اچڻ باوجود سنڌ ۾ سرڪاري نوڪرين ۾ ڀرتي ٿيل ڌاري لوڌ کي ڪڍي سنڌي نوجوانن کي ڀرتي ڪرائڻ لاءِ آواز نه ٿا اٿارين ۽ سنڌي قوم گذريل 73  سالن کان انهن ۾ اميدون لڳائي ويٺا آهن ته اهي هڪ نه هڪ ڏينهن  اسيمبلين ۾ سنڌي قوم سان ٿيل ويڌن تي آواز اٿاريندا پر افسوس هن وقت تائين ڪنهن به چونڊيل نمائندي سنڌ ۾ بي گهر ٿيلن جو آواز ايوانن تائين ناهي پهچايو، نه ئي سنڌ جي بي روزگار نوجوانن لاءِ حڪمت عملي جوڙي آهي. سنڌ سرڪار کي گهرجي ته فوري طور سنڌ جي نوجوانن ۽ بي گهر ٿيل ڌرتي ڌڻين لاءِ حڪمت عملي جوڙي جيڪا زمين خيرات جي نالي تي وڏن  ادارن کي ڏيڻ لاءِ رکي وئي آهي، انهن کان کسي سنڌي قومي جي غريب ماڻهن کي رهڻ لاءِ ڏني وڃي، جن سازش تحت  سنڌ جي سرڪاري نوڪرين ۾ ڌاري لوڌ کي ڀرتي ڪرايو آهي، انهن خلاف ڪارروائي ڪري کين سخت سزا ڏي ته جيئن ٻين صوبن کان آيل ماڻهن کي نوڪرين ڏيڻ بدران سنڌي نوجوانن کي سرڪاري ڏنيون وڃن، ٻين صوبن ۾ سنڌين کي سرڪاري نوڪريون ملڻ ايئن نا ممڪن آهي جيئن رات جي وقت سج جو نڪرڻ آهي، گهٽ۾ گهٽ ۾ جيڪي سنڌ ۾ ادارا آهن، انهن ۾ ته سنڌي نوجوانن کي ڀرتي ڪيو وڃي،جنهن اداري ۾وڃون ته ٻهراڙي هجي يا شهر اتي ڌاريو ويٺو آهي، اهڙو ظلم ته بنگالين، ڪشميرين ۽ فلسطين سان به نه ٿيو هوندو، جهڙو سنڌي قوم سان ٿي رهيو آهي.

صحافي اجئه لالواڻي جو قتل، انصاف ٿيندو؟

صاحب خان ڀٽي

ملڪ ۾ صحافي محفوظ آهن يا نه،  ان بابت ته ڪجهه نٿو چئي سگهجي پر سنڌ ۾ صحافي مڪمل طور غير محفوظ ٿي ويا آهن، صحافي شان  ڏهر جي شهادت کانپوءِ صحافي عزيز ميمڻ جو لاش ڏنو ويو، صحافتي تنظيمن جي جدوجهد باوجود وڌيڪ هڪ صحافي کي  بيدردي سان گوليون هڻي شهيد ڪيو ويو، جنهن تي سنڌ جي صحافين ۾ تاءُ پکڙيل آهن، دهشتگردن صحافي عزيز لالواڻي کي شهيد ڪري سنڌ جي صحافين کي پيغام ڏئي ڇڏيو آهي ته هو بلڪل ننڌڻڪا آهن، سنڌ سرڪار توڙي وفاقي سرڪار انهن جو ڪجهه بگاڙي نه ٿي سگهي ۽ اهي جنهن مهل به چاهين ڪنهن به  صحافي کي سولائي سان قتل ڪري سگهن ٿا. هن وقت سڄي سنڌ ۾ قلم ڌڻي سراپا احتجاج بڻيل آهن پر ان باوجود نه ته شان ڏهر، نه ئي عزيز ميمڻ جي وارثن کي انصاف ملي سگهيو آهي، مٿان وري اجئه لالواڻي کي شهيد ڪري دهشتگردن حڪومتي رٽ کي چئلينج ڪيو آهي.

شهيد اجئه لالواڻي جي قتل کانپوءِ صحافتي تنظيمون متحرڪ ته نظر آيون پر سنڌ سرڪار صحافين جي قتل عام تي مڪمل خاموشي اختيار ڪري ويٺي آهي، ايتري قدر جو ڪنهن به اعليٰ اداري هن وقت تائين  اجئه لالواڻي جي قتل جو نوٽيس نه ورتو آهي، نه ئي وڏو وزير سيد مراد علي شاهه شهيد صحافي جي وارثن وٽ لڙي ويو آهي. جنهن مان صاف ظاهر ٿي رهيو آهي ته حڪومت کي صحافين جي تحفظ جي ڪا به ڳڻتي نه آهي ۽ دهشتگرد  سرعام صحافين کي قتل ڪري آجا گهمي رهيا آهن. شان ڏهر ۽ عزيز ميمڻ جي قاتلن کي عبرتناڪ سزا ملي ها  ته اڄ ڪنهن به دهشتگرد، بااثر وڏيري کي اها جرئت نه ٿئي ها ته اهي ڪنهن صحافي کي ڏينهن ڏٺي جو قتل ڪن ها.

صالح پٽ جي صحافي کي ڏينهن ڏٺي جو گوليون هڻي شهيد ڪرڻ واقعي مان هڪ ڳالهه  صاف ظاهر ٿي وئي آهي ته سنڌ ۾ قانون جي رٽ مڪمل طور ختم ٿي چڪي آهي ۽  صوفين جي ڌرتي تي بااثرن ۽ دهشتگردن جو قانون هلي رهيو آهي، جيڪي اڳ ۾ ميسجز ذريعي ڌمڪيون ڏين ٿا ۽ بعد ۾ سولائي سان اچي صحافين کي قتل ڪري فرار ٿي وڃن ٿا پر حڪومت  توڙي قانون لاڳو ڪندڙ ادارا انهن  دهشتگردن کي  پڪڙي به نٿي سگهي. جنهن مان صاف ظاهر ٿي رهيو  آهي ته سڄي سنڌ صحافين لاءِ نوگو ايريا  بڻجي وئي آهي، هتي رڳو اهو شخص آزاد صحافت ڪري سگهو ٿو، جيڪو بااثر  جي چوڻ تي هلندو هجي، باقي جيڪو به مخالفت ڪندو يا ڪنهن مظلوم جو آواز بڻجندو، ان جو آواز ئي هميشه ختم ڪيو ويندو. اهو ئي سڀ ڪجهه صالح پٽ جي صحافي اجئه لالواڻي سان ٿيو آهي، دهشتگردن اڳ ۾ کيس فون تي ڌمڪيون ڏنيون، جنهن بعد کيس وچ شهر ۾ گوليون هنيون ويون، ايتري قدر جو جنهن اسپتال ۾ کيس داخل ڪرايو ويو، اتي به سندس علاج درست نموني نه ٿيو ۽ صحافتي تنظيمن ان وقت ان معاملي کي سنجيدگي سان نه ورتو، ڊاڪٽرن جي غفلت ۽ صحافتي تنظيمن پاران ان معاملي کي سنجيدگي سان وٺڻ سبب اجئه لالواڻي شهيد ٿي ويو، اڄ جڏهن اجئه لالواڻي اسان جي وچ ۾ ناهي رهيو ته سڄي سنڌ ۾ صحافي سراپا احتجاج بجھي ويا آهن پر ڇا اهو احتجاج رنگ لائيندو يا وري جيئن شهيد شان ڏهر ۽ عزيز ميمڻ واري ڪيس ۾ ٿيو، اجئه لالواڻي وارو ڪيس  به ساڳي نموني هلندو، اهو ته هاڻ وقت ئي ٻڌائندو ته  صحافتي تنظيمون هڪ قلم ڌڻي جي خون جو حساب وٺنديون يا وري ڪجهه ڏينهن جي احتجاج کانپوءِ خاموش ٿي پنهنجي ڪم ڪارن ۾ لڳي وينديون.

جيڪڏهن ڏٺو وڃي ته ڪيسن ۾ اڳڀرائي نه ٿيڻ جي ڪري صحافين کي قتل ڪندڙ دهشتگرد هن وقت به سرعام گهمي رهيا آهن، جيڪڏهن  سڄي سنڌ جا صحافي هڪ آواز بڻجي وڃن ته دهشتگرد ۽ قاتل ڀلي ڪيڏو به بااثر ڇو نه هجي، ان کي  قانون جي ڪٽهڙي ۾ آڻڻ کان ڪير به روڪي نه ٿو سگهي پر افسوس جو  اجئه لالواڻي سنڌ جو  صحافي آهي ۽ سنڌي آهي، جنهن سبب سنڌ سرڪار جي ڪامورن جي وات مان هڪ لفظ به نٿو نڪري، جيڪڏهن اتي ڪو ڌاريو هجي ها ته سنڌ سرڪار جون رڙيون ٻڌڻ ۾ اچن ها، اهڙي ٻٽي پاليسي کي ختم ڪري، ناحق قتل ٿيل صحافي اجئه لالواڻي جي خون سان انصاف ڪرڻ لاءِ سنڌ سرڪار کي قدم کڻڻ گهرجن ۽ فوري طور سپريم ڪورٽ آف پاڪستان کي شهيد اجئه لالواڻي جي قتل جو نوٽيس وٺڻ گهرجي ته جيئن سڄي سنڌ جي صحافين ۾ پيدا ٿيل بيچيني ختم ٿي سگهي ۽ سنڌ کي صحافين لاءِ قتل عام گاهه بڻائيندڙن کي عبرتناڪ سزا ڏني وڃي ته ڪو به وڏيرو، بااثر يا دهشتگرد ڪنهن به صحافي کي قتل ڪرڻ کان اڳ سئو ڀيرا سوچي، اهو تڏهن ئي ممڪن ٿي سگهي ٿو، جڏهن سپريم ڪورٽ آف پاڪستان اجئه ڪمار لالواڻي جي قتل جو نوٽيس وٺي سندس وارثن کي انصاف ڏياري، ٻي صورت ۾ سنڌ ۾ صحافي ايئن شهيد ٿيندا رهندا ۽ آزاد صحافت تي سوال اٿندا رهندا.

هي وقت سنڌ جي صحافين جي متحد ٿيڻ جو آهي، جيڪڏهن اسان اجئه لالواڻي جي وارثن کي انصاف نه ڏياري سگهاسين ته اهي دهشتگرد ڪنهن به وقت ڪنهن ٻئي صحافي کي شهيد ڪري وٺندا، سنڌ جي چونڊيل نمائندن وٽ ته سنڌ جي صحافين لاءِ وقت نه آهي، نه ئي کين ڪو سنڌ جي قلم ڌڻين جو فڪر آهي، جيڪڏهن ايئن نه هجي ها ته هن وقت تائين ڪيترائي چونڊيل نمائندا شهيد اجئه لالواڻي جي وارثن  وٽ پهچي چڪا هجن ها.

هونئن ته سڄي سنڌ  صحافتي تنظيمن پاران شهيد اجئه لالواڻي جي قتل خلاف احتجاجي مظاهرا ۽ مارچ ڪيا پيا وڃن پر ان باوجود سنڌ سرڪار توڙي قانون لاڳو ڪندڙ ادارن ڪيس ۾ ڪا  اهم اڳڀرائي حاصل نه ڪئي هئي، جيئن جيئن وقت گذرندو ويندو،  دهشتگردن جا حوصلا وڌندا ويندا،   جيڪڏهن جلد قاتل گرفتار نه ٿا ۽ انهن پٺيان لڪيل اصل  هٿ وائکا نه ٿيا ته سنڌ ۾ ساڳئي نموني صحافي قتل ٿيندا رهندا، سنڌ سرڪار توڙي وفاقي سرڪار کي فوري طور  ڪميٽي جوڙي اجئه لالواڻي  جي قتل ڪيس جي خاص ٽيم جوڙي جاچ ڪرائڻ گهرجي ته جيئن  مک جوابدار ۽سهولتڪار قانون جي ڪٽهڙي ۾ اچي سگهن ۽ صحافي پاڻ محفوظ سمجهن، اڳ  به ڪيترائي صحافي بااثرن ۽ وڏيرن جي ظلم جو نشانو بڻجي چڪا آهن، هن وقت  سنڌ جي صحافين جي مطالبي کي فوري طور منظور ڪري اجئه لالواڻي جي خون سان انصاف ڪرايو وڃي ته جيئن ڪنهن ٻئي صحافي جي زندگي بچي سگهي ۽ ڪو ٻيو گهر اجڙڻ کان بچي سگهي، دهشتگرد ته آجا گهمي رهيا آهن پر شان ڏهر، عزيز ميمڻ ۽ اجئه لالواڻي جي گهرن ۾ اڄ به ماتم ڇانيل آهي، جن جا وارث اڄ به انصاف جي اوسيئڙي ۾ ويٺل آهن، جيڪڏهن انهن جي وارثن کي انصاف نه مليو ته پوءِ آزاد صحافت سنڌ ۾ سواليا نشان بڻجي ويندو ۽ دهشتگردن جي خوف جي ڪري رڳو ظالمن جون خبرون هلنديون ۽ غريبن جو آواز اعليٰ ايوانن تائين ڪڏهن به پهچي نه سگهندو. سلام آهي سنڌ جي بهادر صحافين کي جيڪي   اجئه ڪمار جي  قاتلن جي گرفتاري لاءِ  مارچ ۽ احتجاجي مظاهرا ڪري رهيا آهن، اسان کي اميد  آهي  ته سپريم ڪورٽ آف پاڪستان ۽ سنڌ هاءِ ڪورٽ شهيد اجئه لالواڻي جي قتل جو نوٽيس وٺي مقتول جي وارثن کي انصاف فراهم ڪرائينديون.

قومي ميڊيا جو تعصباڻو رويو، ڇا احتجاج به حق ناهي؟

صاحب خان ڀٽي

گذريل ڪيتري ئي عرصي کان نام نهاد قومي ميڊيا سنڌ جي اهم معاملن تي ڪن لاٽار ڪري رهي آهي، سنڌ جي وسيلن جي ڦرلٽ هجي يا وري ڌرتي ڌڻين جا حق ڦٻائڻ وارا معاملا هجن، ڪالا باغ ڊيم جو اشو هجي يا وري جعلي ڊوميسائل وارا مامرا هجن، قومي ميڊيا ان کي نظر انداز ڪري ڇڏي ٿي، قومپرست ڌرين جي احتجاج ۾ لکن ۾ماڻهن جي شرڪت باوجود قومي ميڊيا ان کي مڪمل طور نظرانداز ڪري ڇڏي ٿي، جيڪي به غير سنڌي اخبارون ۽  ٽي وي چينل آهن، انهن تي ڪوريج ملڻ بدران انهن کي دهشتگرد قرار ڏئي ڏيکاريو ويندو آهي، سموري غير سنڌي ميڊيا سڄي دنيا کي ڏيکارڻ چاهي ٿي ته سنڌ ۾ رڳو غير سنڌي رهن ٿا، انهيءَ جي ڪري نه ته انهن جي پروگرامن ۾ سنڌ جي ثقافت بابت پروگرام هلندو آهي، نه ئي وري سنڌ جي  ماڻهن جا اصل مسئلا اجاڳر ڪيا ويندا آهن، اها ته اسان سنڌين جي خوشقسمتي آهي جو اڄ سنڌي ميڊيا دنيا آڏو سنڌي قوم جو آواز بلند ڪري رهي آهي، جيڪڏهن سنڌي ميڊيا نه هجي ها ته شايد اڄ تعصب پرست نام نهاد قومي ميڊيا سنڌين جو نالو نشان مٽائڻ ۾ڪا ڪسر نه ڇڏي ها، غير سنڌي ميڊيا جنهن کي اسان قومي ميڊيا جو درجو ڏيندا آهيون، ان جو فرض آهي ته ملڪ جي سمورين قومن جو آواز بلند ڪن پر افسوس  سان جيڪو به سنڌ دشمن فيصلو ٿيندو آهي ته ان تي سنڌي عوام جو رد عمل ڏيکارڻ بدران انهن جو آواز دٻايو ويندو آهي، ڌارين جي آبادڪاري هجي يا سنڌ جي زمينن جي والار يا وري پنجاب پاران سنڌ جو پاڻي چوري ڪرڻ وارا مامرا هجن، ان کان قومي ميڊيا مڪمل بي خبر هوندي آهي، ها باقي ڪشمرين جي حق ۾ ريليون هجن يا وري ڪنهن وڏي سياسي پارٽي جو جلسو هجي، اهو قومي ميڊيا کي فوري طور نظر اچي ويندو آهي.  

نام نهاد قومي ميڊيا تي ڀلي سنڌي قوم جو آواز بلند نه ڪيو وڃي، ڪا ڳالهه نه آهي پر افسوس سان چوڻو پئجي رهيو آهي ته غير سنڌي چينلن تي ويٺل تعصب پرست صحافين جو ڪافي عرصي کان اهو ڪم رهيو آهي ته اهي سنڌ جي وحدت تي وار ڪندا رهندا آهن، ڪڏهن ڪڏهن  اهڙا اهڙا پروگرام ڪيا ويندا آهن، جنهن سان سنڌي قوم جي توهين ڪئي ويندي آهي پر غير سنڌي ٽي وي چينل مالڪ خاموش تماشائي بڻيل رهندا آهن، ڪيترائي ڀيرا سنڌي قوم احتجاج رڪارڊ ڪرايو آهي پر غير سنڌي چينلن ۾ ويٺل ماضي جي دهشتگرد تنظيم سان واسطو رکندڙ صحافي آهن، جن کي سنڌي قوم جي احتجاج جو ڪو به فرق نه ٿو پئي، اڪثر وڏا غير سنڌي  چينل سنڌ جي گادي واري شهر ڪراچي ۾ آهن، جڏهن به سرڪاري اشتهار جاري ٿيندا آهن ته اڳ ۾ غير سنڌي اخبارن ۽ چينلز کي نوازيو ويندو آهي، بعد سنڌي ميڊيا کي ڏنا ويندا آهن، سنڌي ميڊيا گهٽ وسيلا هجڻ باوجود پنهنجي قوم جو آواز اعليٰ ايوانن تائين پهچائڻ ۾ ڪا به ڪسر نه ٿي ڇڏي، سنڌي ميڊيا ته سنڌ دشمن  سياسي تنظيمن جا بيان به نشر ڪري ڇڏيندي آهي، جنهن کي اسان آزاد صحافت به چئي سگهون ٿا پر قومي ميڊيا ۾ ويٺل تعصب پرست لکن جي تعداد ۾ به ماڻهو ڪراچي ۾ احتجاج ڪن ته انهن کي ڪوريج ڏيڻ بدران انهن جي توهين ڪئي ويندي آهي. اهو سلسلو ڪافي عرصي کان هلي رهيو آهي، ڪيترا ئي ڀيرا  ڪڏهن سنڌ جي ثقافت جي توهين ڪئي ويندي آهي ته ڪڏهن وري سنڌ جي گادي واري شهر ڪراچي کي سنڌ کان ڌار ڪري پيش ڪيو ويندو آهي.

سنڌ جي گادي واري شهر ڪراچي ۾ هجڻ باوجود سنڌ جي وحدت تي وار ڪندڙ غير سنڌي چينلز خلاف نه ته سنڌ سرڪار ڪا ڪارروائي ڪري ٿي نه ئي وري وفاقي سرڪار تعصب پرستن خلاف ڪا قانونسازي ڪري ٿي، ڪجهه ڏينهن اڳ هڪ دفعو ٻيهر هڪ خانگي ٽي وي چينل تي سنڌي قوم جي توهين ڪئي وئي، ان کان اڳ به ڪيترائي ڀيرا تعصب پرست چينلز طرفان سنڌ ۽ ڪراچي لکيو ويندو هو، جيڪڏهن اسان جون سنڌي اخبارون يا ٽي وي چينل  پنجاب ۽ ملتان لکن ته پوءِ وقت جي حڪمرانن خاص طور پنجاب کي ڪيئن لڳندو، اسان جي بدقسمتي اها آهي ته اسان جن کي ووٽ ڏئي اقتدار ۾ آندو آهي، انهن ئي سنڌي قوم کي ننڌڻڪو ڪري ڇڏيو آهي، جيڪڏهن سنڌ جا حڪمران سنڌي قوم کي حق ڏيارين ها ته اڄ سنڌ ۾ موجود وفاقي توڙي سرڪار ادارن ۾ ڌاري لوڌ ڀرتي ٿيل نه هجي ها نه ئي سنڌي نوجوان ڊگريون هٿن ۾ کڻي نوڪرين لاءِ دربدر ڀٽڪي رهيا هجن ها.

بهرحال قومي ميڊيا سنڌي قوم خلاف زهر پهريون ڀيرو نه اوڳاڇيو آهي، ان کان اڳ به جڏهن سنڌ جي  سڀ کان وڏي قومپرست پارٽي پاران ڪراچي ۾ جلسو ڪيو ويو ته انهيءَ نام نهاد ميڊيا ان کي غلط رنگ ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي، ان وقت  شهيد بشير خان قريشي جي تاريخي جلسي کانپوءِ سنڌ دشمن پريشان ٿي ويا هئا، هن دفعي  قومي ميڊيا  سنڌي قوم خلاف تعصباڻي رويي جي حد ڪري ڇڏي آهي، قومي پرست تنظيمون سنڌ ۾ موجود  غير سنڌي چينلز تي ڌيان ئي نه ٿا ڏين ته آخر اهي سنڌي قوم خلاف ڪيئن مهم هلائي رهيا آهن، جيڪڏهن سموريون قومپرست تنظيمون سنڌ خلاف ڳالهائيندڙ چينلز خلاف هڪ هنڌ گڏ ٿي آواز بلند ڪن ته انهن چينلز مان تعصب پرست وارو رويو ختم ٿي ويندو. ڪجهه ڏينهن اڳ هڪ ناليواري صحافي مشتاق سرڪي هڪ خانگي ٽي وي چينل خلاف احتجاج ڪيو، ان خانگي چينل سنڌي قوم جو آواز ٻڌڻ بدران ڊرامو رچايو معصوم بي گناهه ماڻهن کي گرفتار ڪرايو، جڏهن خانگي ٽي وي چينل ٻاهران جاڳيا جاڳيا سنڌي جاڳيا جا نعرا لڳا ته ان چينل ۾ ويٺل سنڌ دشمن پريشان ٿي ويا هئا، روايتي طور جيئن سنڌ جو وڏي وزير ڌارين جا گٽر بند ٿيڻ تي پهچي ويندو هو، ايئن هڪ صوبائي وزير احتجاج وقت پهچي ويو ۽ ڳالهيون ڪري احتجاج ختم ڪرايو ۽ تعصب پرست چينل معافي وٺڻ تي راضي ٿيو پر ان تي عمل نه ٿيو ته احتجاج ڪرڻ تي خانگي چينل جي چرچ تي معصومن کي گرفتار ڪري انهن مٿان دهشتگردي ايڪٽ تحت ڪيس داخل ڪيو ويو، جيڪڏهن ڏٺو وڃي ته دهشتگردي ايڪٽ تحت ڪيس خانگي ٽي وي چينل خلاف داخل ٿئي ها، ڇاڪاڻ ته انهيءَ چينل رڳو هڪ ڀيرو نه پر ڪيترائي ڀيرا سنڌ جي وحدت تي وار ڪيا آهن، جيڪو چينل سنڌ جي وحدت تي وار ڪري ٿو ان جو مطلب آهي ته ان پاڪستان تي وار ڪيو آهي، جيڪو پاڪستان تي وار ڪري اهو ڪڏهن به ملڪ جو سڄڻ نه ٿو ٿي سگهي. سنڌ کان انڪاري پاڪستان کان انڪاري آهن، سنڌ جي وحدت تي وار ڪندڙ پاڪستان جي وحدت تي وار ڪرڻ چاهين ٿا، وفاقي توڙي سنڌ سرڪار کي سجاڳ ٿيڻو پوندو، ماضي ۾ جڏهن سنڌ دشمنن احتجاج ڪيو ته انهن کي سرڪار پاران جوس پياريو ويو هو پر ڌرتي ڌڻين تي دهشتگردي ايڪٽ تحت ڪيس داخل ڪيا ويا.

ڇا هاڻ سنڌي قوم ايتري ننڌڻڪي ٿي وئي آهي ته قومي ميڊيا جيڪا ڪنهن نه ڪنهن وقت سنڌ جي وحدت تي وار ڪري ٿي ان خلاف نه ته سنڌ سرڪار ڪا ڪارروائي ڪري ٿي نه ئي وري وفاق ڪو ڪارروائي ڪرڻ لاءِ تيار آهي، جيڪڏهن احتجاج ڪرڻ تي دهشتگردي ايڪٽ تحت ڪيس داخل ٿي سگهي ٿو ته پوءِ پاڪستان کي ٺاهيندڙ سنڌ خلاف ڳالهائيندڙ خلاف غداري جو ڪيس ڇو نه ٿو داخل ٿي سگهي، سنڌي قوم جي توهين ڪندڙ نام نهاد  چينلز کي صوبو بدر ڪرڻ جا حڪم جاري ڇو نه ٿا ڪيا وڃن، سنڌ ۾ رهي ڪري سنڌ خلاف ڳالهائيندڙن کي سخت سزا ملڻ گهرجي، اها ڪهڙي صحافت آهي جو جنهن صوبي ۾ رهو، جنهن صوبي جو کائو، جنهن جي ٽڪڙن تي پلجو، انهيءَ قوم خلاف ڳالهايو، انهن جي ڌرتي جي وحدت تي وار ڪيو؟  اها سوچ قومي ميڊيا ۾ ويٺل دهشتگرد تنظيم جي آهي، سنڌ سرڪار خاص طور تي پيپلزپارٽي جي چيئرمين بلاول ڀٽو زرداري کي گهرجي ته سنڌ جي وحدت تي وار ڪندڙ غير سنڌي چينلز کي لغام ڏي، آزاد صحافت جو اهو مطلب نه آهي ته اهي غير سنڌي چينل سنڌ جي وحدت تي هر وقت وار ڪندا رهن، سنڌ اسيمبلي جي سمورن ميمبرن کي  فوري طور اسيمبلي ۾ اهڙو بل آڻڻ گهرجي، جنهن سان ڪو به غير سنڌي چينل جيڪڏهن سنڌ جي وحدت خلاف ڳالهائي يا ڪو پروگرام ڪري ته ان خلاف سخت ڪارروائي ڪري غداري جو ڪيس داخل ڪيو وڃي. اميد آهي ته سنڌي قوم کان ووٽ وٺي اقتدار ۾ ايندڙ سنڌ جي وحدت واري مامري تي خاموش نه ويهندا ۽ انهيءَ بابت ڪا قانونسازي ضرور ڪندا.