سنڌ ۾ پاڻي بحران ۽ ڪامورن جي خاموشي

صاحب خان ڀٽي

سڄي دنيا ۾ پاڻي کي گڏ ڪرڻ لاءِ وڏا وڏا ڊيم ٺاهيا ويندا  ۽ انهن ڊيمن سان عوام کي فائدو به ٿيندو آهي ۽  پاڻي جي ورڇ به منصافاڻي نموني ٿيندي آهي، جنهن تي  ڪنهن کي به ڪو اعتراض  نه هوندو آهي پر بدقسمتي سان هن ملڪ ۾ ڊيم ته ٺاهيا ويا پر ان جو فائدو عوام تائين نه پهچي سگهيو آهي، نه ئي پاڻي جو بحران ختم ٿيو  ۽ نه صوبن کي وقت تي پاڻي ملي سگهيو آهي، رڳو پنجاب  کانسواءِ ٻيا سمورا صوبا  اهي ئي دانهون ڪري رهيا آهن ته کين حصي جو پاڻي نه ملي رهيو آهي.

جيئن ته هن ملڪ ۾ سڀ کان وڏو صوبو پنجاب آهي، تنهن جي ڪري رڳو هڪ ئي صوبي جون گهرجون پوريون ڪيون پيون وڃن،باقي ٻين صوبن کي نه ته حصي جو پاڻي ملي رهيو آهي ۽ نه ئي وري وقت تي سندن فصل ٿي سگهن ٿا، ان جو سڀ کان وڏو سبب اهو آهي ته ڊيمن ۾ گڏ ڪيل پاڻي مان فائدو رڳو پنجاب کي ئي ملي رهيو آهي، جنهن سبب سنڌ جا آبادگار سراپا احتجاج بڻيل  هوندا آهن، جيئن ته ماضي ۾ پاڻي جي کوٽ نه هوندي هئي ته سمنڊ ۾ پاڻي ڇوڙ ڪيو ويندو هو، جنهن سان سنڌ جي ڊيلٽا تباهه ٿيڻ کان بچي ويندي هئي پر جڏهن دنيا ۾ پاڻي گڏ ڪرڻ جو لاڙو وڌي ويو ته  هن ملڪ ۾ هڪ سوچيل سمجهيل منصوبي تحت ڊيم ٺاهڻ جو فيصلو ڪيو ويو ۽ اهي ڊيم رڳو اهڙي هنڌ ٺاهيا ويا جو فائدو رڳو هڪ ئي صوبي کي پهچي رهيو آهي.

پاڻي ماهرن جو چوڻ آهي ته پاڻي نه رڳو انسان جي ضرورت آهي پر زراعت توڙي صنعتن ۽ جهنگلي جيوت توڙي ٻيلن لاءِ به تمام گهڻي گهرج آهي، صوبائي وزير ڊاڪٽر سڪندر منڌري ۾ چيو هو ته سنڌ حڪومت پاڻي جي ورڇ لاءِ سنجيده آهي، صوبي ۾ پاڻي جا جيڪي مسئلا آهن اهي حل ڪيا ويندا، هن واٽر پاليسي ۾ ماهرن طرفان جيڪي به تجويزون اينديون اهي جيئن جو تيئن منظور ڪيون وينديون، اسان جي ڪوشش آهي ته واٽر پاليسي ۾ صوبي جي عوام کي رليف ڏيڻ لاءِ اهڙا نڪتا شامل ڪيا وڃن، جن جو فائدو به ٿئي،

ڪجهه ڏينهن اڳ وزيراعظم هائوس ۾، وزيراعظم شاهد خاقان عباسي جي صدارت هيٺ گڏيل مفادن واري ڪائونسل جو اجلاس ٿيو، جنهن ۾ سنڌ، پنجاب، ڪي پي ۽ بلوچستان  جي وڏن وزيرن ۽ لاڳاپيل اختيارين جي نمائندن به شرڪت ڪئي. اجلاس دوران سنڌ جي وڏي وزير سيد مراد علي شاهه پاران ڪراچي کي پيئڻ جي پاڻي مهيا ڪرڻ وارو معاملو اٿاريو ويو. جنهن تي پنجاب جي نمائندي، وفاقي حڪومت جي نمائندي پاڻي معاملي تي بحث بدران جواب ڏئي ڏيندي چيو هو ته ڪراچي کي پيئڻ جي پاڻي جون سموريون ضرورتون سنڌ پنهنجي حصي مان پوريون ڪري. بهرحال رڳو ڪراچي جو مسئلو نه  آهي، صوبي جا ٻيا ڪيترائي شهر آهن، جن ۾ پاڻي جي کوٽ شدت اختيار ڪري رهي آهي، اهڙي صورتحال جي ذميوار سنڌ سرڪار به آهي،

جيڪڏهن سنڌ اندر ڊيم ٺاهيا وڃن ها ته اڄ اسان وٽ به پاڻي بحران نه هجي ها، جيڪي به وفاق طرفان ڊيم ٺاهيا ويا، ان سان ته رڳو سنڌ جي ڊيلٽا تباهه ٿي رهي آهي، هزارين ايڪڙ زمين سمنڊ ڳڙڪائي ويو آهي. جيڪڏهن هاڻ سنڌ سرڪار ڪي تڪڙا اپاءُ نه ورتا ته سنڌ ۾ پاڻي جو بحران سنڌ جي آجپي لاءِ هڪ وڏو مسئلو بڻجي ويندو، جيڪڏهن ڏٺو وڃي ته ظاهري طور ڊيمن سان سنڌ کي ڪو به فائدو نه پهتو آهي، نه ئي مستقبل وفاق پاران ٺاهيل ڊيمن مان ڪو فائدو پهچندو. ارسا ۾ به جيڪي سنڌ جا نمائندا  ويٺا آهن، اهي به اڄ تائين سنڌ جي بهتر نموني نمائندگي نه ڪري سگهيا آهن.

هاڻ ڏسڻو آهي ته ڊيمن مان ضرروتون رڳو پنجاب جون پوريون ڪيون وينديون يا وري سنڌ جي پاڻي جو مسئلو به حل ڪيو ويندو، هڪ ته سنڌ ۾ فصل کي پاڻي نه ملڻ ڪري هزارين ايڪڙ غيرآباد ٿي ويون آهن ته مٿان وري بلڊر مافيا ڪامورن جي سهڪار سان وڏا وڏا رهائشي پروجيڪٽ شروع ڪري سنڌ ۾ ڌارين جي آبادڪاري ڪري رهيا آهن ۽ انهن ئي منصوبن  لاءِ پاڻي جون رٿائون به جوڙيون پيون وڃن، مطلب ته  جڏهن به ملڪ ۾ پاڻي جو بحران ٿئي ته انهن علائقن ۾ پاڻي جي فراهمي رڪجي نه سگهي.

ان مان صاف ظاهر آهي ته سرڪار رڳو بلڊر مافيا لاءِ سوچي رهي آهي پر سنڌ جي عوام جي کين ڪا به ڳڻتي نه آهي. جنهن سبب سنڌ جا هاري اڄ به پاڻي کوٽ لاءِ هٿن ۾ بينر کڻي پنهنجن جائز مطالبن لاءِ دربدر آهن، جيڪڏهن سنڌ سرڪار کي عوام جي ٿوري به ڳڻتي هجي ها ته ڌارين کي آباد ڪرڻ لاءِ پاڻي جا منصوبا نه جوڙي ها پر  سنڌ جي ماروئڙن کي پاڻي فراهم ڪرڻ لاءِ به پاڻي گڏ ڪرڻ جا منصوبا جوڙي ها. سنڌ جي سياسي ۽ قومپرست ڌرين کي گهرجي ته پاڻي جي کوٽ خلاف هڪ ٿي سنڌ حڪومت ۾ ويٺل ڪامورن جي گهرن جو گهيراءُ ڪيو وڃي، سنڌ دشمن منصوبن خلاف انهن جو احتساب ڪيو وڃي ته جيئن ڪنهن به ڪاموري کي سنڌ جا حق ٻين کي ڏيڻ جي جرئت نه ٿئي.