سفري سهولتن جو منتظر سنڌ جو عوام

صاحب خان ڀٽي

اڄ جي جديد ۾ سڄي دنيا ۾ عوام کي بهتر کان بهتري سفري سهولتون فراهم ڪيون وينديون آهن پر بدقسمتي سان اسان جي ملڪ ۾ خاص طور تي سنڌ ۾ عوام کي سهولتون فراهم ڪرڻ ته پري جي ڳالهه آهي، پر جيڪي روڊ رستا ٺهيل آهن، انهن کي به ڊاهي انساني حياتيون داءُ تي لڳي ويون آهن، هن ملڪ ۾ روڊ پهرين ٺهندو آهي ۽ بعد وري گئس يا گٽر لائين جو پائيپ وڇائڻ لاءِ ان روڊ کي ٽوڙي عوام لاءِ عذاب بڻايو ويندو آهي، اهو سلسلو هن ملڪ ۾ ڪافي عرصي کان هلي رهيو آهي،  ڪراچي ۾ به اڳ ۾ روڊ ٺاهي ٻه ٽي مهينا عوام کي خوش ڪيو ويندو  آهي، بعد ڪو نه ڪو ادارو ان کي ترقياتي ڪمن جي نالي تي ڊاهي کنڊر بڻائي هليوويندو آهي، پي ٽي سي ايل هجي، واٽر بورڊ هجي يا گٽر جا پائپ وڇائڻ جو ٺيڪو وٺندڙ ٺيڪيدار، سڀني جو هڪ ئي هوندو آهي ته روڊ کي  ٽوڙي واپس هليا ويندا آهن، بعد عوام پيو  ڀوڳيندو آهي، هن وقت خاص طور سنڌ ۾ صرف  ٻين صوبن جي ماڻهن کي خوش ڪرڻ ۽ دنيا کي ڏيکارڻ لاءِ سنڌ ۾ ترقياتي ڪم ٿي رهي آهي ۽ پنهنجي ماڻهن جي سهولت لاءِ هڪ روڊ ڪراچي کان سکر تائين بهتر نموني ٺاهيو ويو آهي ته جيئن ڌاري لوڌ کي اچ وڃ ۾ ڏکيائون پيش نه اچن، باقي سنڌ جا اصلوڪا رهواسي ڀلي بنيادي سهولتن کان محروم هجن، انهن کي ڪو به فرق نه ٿو پئي، سنڌ جا اٻوجهه ماڻهو جن ماڻهن کي ووٽ ڏئي اقتدار ۾ آڻين ٿا، اهي نه ته ترقياتي ڪم ڪرائن ٿا نه ئي وري عوام جي ڪا سار سنڀال لهن ٿا، آمرتي دور هجي يا جمهوريتي دور  سنڌ جي ٻهراڙي توڙي شهري علائقن ۾ رهندڙ سنڌ جي وارثن کي سمورن بنيادي  سهولتن کي محروم رکيو ويو آهي، اهو سلسلو هن ملڪ جي قيام کان وٺي هلي رهيو آهي، ڌارين جي لوڌ هزارن ۾ هجي ته انهن کي سموريون بنيادي سهولتون فراهم ڪيون وينديون آهن، جيئن ڪراچي ۾  غيرقانوني رهندڙ بنگالي، بيهاري ۽ برمين جي علائقن مان نظر اچي رهيو آهي.  باقي جن علائقن ۾ سنڌي رهن ٿا اتي نه ته بجلي وقت تي اچي ٿي، نه ئي وري اتي گئس جو پريشر صحيح هوندي آهي، رات جي وقت ته گئس بند ئي ٿي ويندي آهي، بجلي ڪجهه ڪلاڪ نه وڃي ته ماڻهو پريشان ٿي ويندا آهن ته ڪي اليڪٽرڪ وارن کي اڄ ڇا ٿي ويوآهي، يا وري ڪي اليڪٽرڪ وارن کي ڪراچي جي سنڌي وسندين تي رحم اچي ويو آهي؟ جو بجلي بند نه ٿا ڪن، بجلي ڪلاڪن جا ڪلاڪ بند هجڻ باوجود بل هزارين روپين جا اچن ٿا پر انهن کان ڪير پڇڻ وارو نه آهي، سڄو سڄو ڏينهن بجلي بند ڪرڻ  واري مامري جو آخر ڪير نوٽيس وٺندو، جتي غيرقانوني طور ترسيل ڌاري لوڌ رهي ٿي، اتي بجلي هڪ ڪلاڪ به نه ٿي وڃي، اها سنڌين سان  اصل دشمني نه آهي ته پوءِ ڇا آهي، ايئن ڪراچي کان ڪشمور تائين روڊ رستا ناهن ٺاهيا ويا آهن، جيڪي ماضي ۾ پيپلزپارٽي جي حڪومت ٺاهيا ويا هئا، هاڻ اهي کنڊر جو ڏيک ڏئي رهيا آهن، دادو ضلعو اهو واحد ضلعو آهي، جيڪو  ڪنهن زماني ۾ پيپلزپارٽي جو ڳڙهه رهيو آهي پر اتي به روڊ رستا کنڊر بڻيل آهن، سيوهڻ کان ڄامشورو وارو روڊ ته قاتل بڻجي ويو آهي، ٻين روڊن تي به حادثا ٿي رهيا آهن، هڪ طرف روڊن جي حالت انتهائي بري آهي ته مٿان وري ڊرائيورن پاران مقابلي ۾ اوور ٽيڪ ڪرڻ يا وري موبائل استعمال ڪرڻ سبب انساني جانيون زيان ٿي وڃن ٿو، تازو ئي رمضان جي ڀلاري مهيني ۾ خيرپور ۾ ڪافي انساني جانيون ضايع ٿي چڪيو آهن پر حڪومت هيل تائين  اهڙن حادثن جي روڪٿام لاءِ ڪي به قدم نه کنيا آهن، خاص طور تي وڏيون  مسافر گاڏيون نه هلڻ جي ڪري ويگنون ۽ ڊوم نالي هلندڙ گاڏين انساني حياتين لاءِ خطرو بڻجي ويون آهن، مسافر بسون هن وقت سنڌ ۾ نالي ماتر رهيون آهن، ڪراچي کي  به افغانستان بڻايو ويو آهي، جتي افغانستان جهڙيون مسافر بسون رهيون آهن ۽انهن کي هلائيندڙ به اتان جا ماڻهو ئي لڳي رهياآهن، ايم ڪيو ايم جي دور ۾ جيڪي ڪروڙين روپين جون مسافر بسون خريد ڪيون ويون ۽ انهن لاءِ جيڪي ڊرائيور رکيا ويا آهن، جن کي سرڪار جي خزاني مان پگهارون ڏنيون وينديون هيون، اهي بسون ڪاڏي ويون،ڪنهن کي ڪار خبر نه آهي، اسان جا ميونسپل  ملازم پگهارن لاءِ  سراپا احتجاج بڻيل آهن پر انهن گاڏين جا لاءِ رکيل عملي هن وقت تائين احتجاج ناهي ڪيو نه ئي وري جيڪو سٽي وارڊ نالي متحده پاران ادارو ٺاهيو ويو، انهن ڪڏهن پگهارن احتجاج ڪيو بس پگهارون بند ڪرڻيون هجن ته سنڌين جون ڪيون وينديون هيون، روڊ رستا تباهه ڪيا ويندا آهن ته رڳو  سنڌي وسندين جا ڪيا ويندا آهن،ترقياتي ڪم ٿيندا آهن ته سنڌخلاف ڳالهائيدڙ  غير سنڌين جي علائقن ۾ ٿيندا آهن، سنڌ ۾ ڪافي عرصي کان حڪومت ڪندڙ پارٽي هيل تائين نه ته سنڌ جي ماڻهن کي روزگار فراهم ڪري سگهي آهي نه ئي وري سنڌ جي ماڻهن کي بهتر  سفري سهولتون فراهم ڪيون آهن،اسان جي ملڪ ۾ ٽرانسپورٽ وارو کاتو ته آهي پر اهو کاتو ڪهڙو ڪم ڪري ٿو، ڪا خبر نه آهي، ڪڏهن  معصوم شاگرد فوت ٿي وڃن ٿا ته ڪڏهن  انهن روڊ حادثن ۾ قيمتي انساني جانيون زيان ٿي وڃن ٿيون پر حڪومت کي ڪو به فرق نه ٿو پئي ته آخر اهي حادثا ڇو ٿي رهيا آهن، نه ته روڊن تي اسٽريٽ لائيٽون آهن نه ئي  وري اڪثر شهرن ۾ روڊ رستا بهتر نموني ٺهيل آهن، رڳو ڪراچي کان لاهور تائين جيڪو روڊ ٺاهيو  ويو آهي ان تي موٽروي پوليس نظر اچي ٿي پر هيل تائين نه ته گئس سلينڊر تي هلندڙ گاڏيون ختم ٿي سگهيون آهن نه ئي وري سيکاٽ ڊرائيورن خلاف ڪا ڪارروائي ڪئي وئي آهي، ڪڏهن حادثا روڊ صحيح نه هجڻ جي ڪري ٿيندا آهن ته ڪٿي وري اوور ٽيڪ  ڪرڻ سبب گاڏيون ٽڪرائجي وينديون آهن، ته ڪٿي وري ڊرائيورن پاران موبائل فون استعمال ڪرڻ جي ڪري انساني حياتيون داءُ تي لڳي وينديون آهن.

سنڌ سرڪار کي گهرجي ته فوري طور جيڪي روڊ رستا ٽٽل آهن، انهن  جي ٻيهر مرمت ڪرائي وڃي ۽ سنڌ جي عوام کي بهتر سهولتون فراهم ڪيون وڃن ۽ ٽرين سرو س سڄي سنڌ ۾ بحال ڪئي وڃي، ڀلي ٻين صوبن ڏانهن ٽرين نه هلي ڪو به فرق نه ٿو پئي ته سنڌ جي ننڍن وڏن شهرن ۾ ماڻهن کي ٽرين جي سفري  سهولتون فراهم ڪيون وڃن ته جيئن زراعت  سان لاڳاپيل ماڻهن کي فائدو ٿي سگهي ۽ ٽريفڪ جو آزار جيڪو وڌي رهيو آهي، اهو به گهٽجي وڃي،  ڪراچي کان ڪشمور تائين حڪومت پاران ڪا به ٽرانسپورٽ نه هلائڻ جي ڪري ٽرانسپورٽ مافيا عوام جو جيئڻ جنجال بڻائي ڇڏيو آهي، ڀاڙا ايترا ته مهانگا ڪري ڇڏيا اٿن ته جو عوام سفر ڪرڻ کان اڳ به سوچي ٿو، رڳو ڪراچي ۾ ئي هڪ علائقي کان ٻئي علائقي تائين وڃڻ لاءِ رڪشي وارو 14 سئو کان 15 سئو روپيا وٺي ٿو، جيڪڏهن رڳو ڪراچي ۾ ايترو ڀاڙو ورتو وڃي ته اها سراسر زيادتي آهي، اهو سڀ ڪجهه ان ڪري ٿي رهيو آهي ته حڪومت شهرين کي ڪا به هيل تائين سفري  سهولت فراهم ناهي ڪري سگهي، ماضي ۾ جيڪي ڪراچي لاءِ گرين بس شروع ڪئي وئي هئي، ان تي ڪروڙين روپيا ته خرچ ڪيا ويا پر انهيءَ لساني تنظيم جي ڪري اهي گاڏيون اڄ ڪلهه نظر ئي نه پيون اچن ته ڪا ڏي هليون ويون نه وري هن ملڪ ۾ اهڙين لساني تنظيمن کان ڪو به حساب ڪتاب وٺڻ وارو آهي،  سنڌ حڪومت کي گهرجي ته گرين بسون جيڪي گم ٿي ويون آهن،ا نهن کي هٿ ڪري شهرين کي سفري سهولتون فراهم ڪري ۽  ٻهراڙي وارن علائقن ۾ به سرڪاري سطح تي وڏيون بسون هلايون وڃن ته جيئن عوام جي قاتل بڻجي ويل  ويگنن، ڊومز ۽ٻين ننڍين گاڏين کان جند آجي ٿي سگهي ۽ ڪيترائي گهر اجڙڻ کان بچي سگهن.

طاقت جو استعمال، حڪومت کي فائدو ته ڪو نه ٿيندو؟

صاحب خان ڀٽي

محترمه بينظير ڀٽو جي شهادت کانپوءِ قائم ٿيل جمهوريت  هيل تائين پٽڙي تان ناهي پر  لوڏن ۾ ضرور رهي آهي، ڪڏهن وزيراعظم نااهل ٿا  ٿين ته ڪڏهن وري سياستدان، احتجاج ڪندڙن کي جيل ۾ وڌو وڃي ٿو، ڪرپشن ڪيس ايئن هلي رهيا آهن، جيئن ماضي ۾ صحافين تي ٻڪرين چورين جا  ڪيس سنڌ ۾ وڏيرا داخل ڪرائيندا هئا ، ان وقت صحافين کي ته نقصان ٿيندو هو پر  ڪرپشن جا ڪيس داخل ٿيڻ ۽ ثابت ٿيڻ باوجود به اهي عهديدار ۽ سياستدان اڃا به پنهنجي عهدن تي ويٺل آهن، پلي بارگينگ سندن  صادق امين هجڻ جو سرٽيفڪيٽ بڻجي ويندو آهي، ڪيس هلڻ باوجود  ۽ ڪرپشن ثابت ٿيڻ تي به انهن کي ڪا به پريشاني نه هوندي آهي، ڪجهه اهڙا سياستدان به آهن، جن تي هيل تائين ڪو به ڪيس نيب ثابت ڪرڻ ۾ ڪامياب نه ٿي سگهي آهن، جن تي ثابت ٿيو آهي، اهي جيل ۾ واڙيل آهن، مطلب ته ڪم هلي رهيو آهي پر  انهن وڏين مڇين ۾ هٿ ناهن وڌا ويا، جن ملڪ  جون حالتون خطري ۾ وجهي ڇڏيون آهن، غيرقانوني طور ترسيل کي سڃاڻپ ڪارڊ ڏئي ملڪ کي ٺاهيندڙن جا حق غضب ڪيا ويا آهن، انهن خلاف به ڪارروائي ٿيڻ گهرجي.

اڳوڻي وزيراعظم نوازشريف جي دور ۾ لاهور ۾ مظاهرين ۽ پوليس ۾ چڪريون ٿيون، جنهن دوران ڪجهه ماڻهن جي مارجڻ جو واقعو پيش آيو، پرڏيهه ۾ رهندڙ هڪ مذهبي شخصيت ڏيهه پهتو ۽ ڌرڻن جي شروعات ڪئي ۽ شهباز شريف ۽ نوازشريف جو تختو اونڌو ڪرڻ لاءِ ڏينهن رات هڪ ڪري ڇڏي ۽ چيو  ويو ته جيڪي به مظاهرين مارجي ويا هئا ۽ چيو ويو هو ته ان جو ذميوار شهباز شريف آهي، انهن کان خون جو حساب ورتو ويندو، ان وقت ملڪ ۾ انتشار پکيڙڻ جي ڪوشش ڪئي وئي ۽ بعد ۾ چندو گڏ ٿيو ۽ اهو چندو ڪيڏاهن هليو ويو، ڪا خبر ناهي پر اها مذهبي شخصيت جڏهن ان وقت جو وزيراعظم ميان محمد نوازشريف نااهل ٿيو ته واپس پرڏيهه هليو ويو، انهيءَ دور ۾ فيض آباد ۾ ڌرڻو به لڳو، وڏن ادارن چيو ته اها اسان جا پنهنجا ماڻهو آهن، انهن خلاف ڪارروائي نه ٿيندي، پوليس وارن ۽ ڌرڻن وارن وچ ۾ ڇڪتاڻ هلندي رهي ۽ ميان محمد نوازشريف ڳالهين  ذريعي مسئلي کي حل ڪرائڻ جي ڪوشش ڪئي، ان وقت ته اهو مسئلو حل ٿي ويو هو پر جڏهن تبديلي سرڪار آهي، اها پارٽي به ان وقت انهن مظاهرين جي حامي هئي پر جڏهن  تبديلي سرڪار جي حڪومت آئي، تڏهن انهن خلاف اصل طاقت جو مظاهرو ڪيو ويو، جيڪو نوازشريف جي دور ۾ نه ٿيو هو.

وزيراعظم عمران خان گذريل ڪافي عرصي کان آمريڪا کي افغانستان ۾ دهشت جي علامت بڻيل طالبان، القاعده ۽ ٻين تنظيمن سان ڳالهين جو مشورو ڏيندو رهيو آهي ۽ چوندو رهيو آهي ته طاقت جي استعمال سان حالتون ويتر خراب ٿينديون، آمريڪا کي انهن سان ڳالهيون ڪرڻ گهرجن،  آمريڪا ڳالهين جي شروعات  به ڪندو هو پر طاقت جو استعمال به ڪندو رهيو آهي هاڻ آمريڪا پاران بيان جاري ڪيو ويو آهي ته افغانستان ۾ دهشتگردن  جو خاتمو اچي ويو آهي ۽ ڪجهه دهشتگرد ڀڄي ڪنهن ٻئي ملڪ هليا ويا آهن، اهي ڪهڙي ملڪ هليا ويا آهن، ان بابت ناهي ٻڌايو ويو پر هڪ ڳالهه ضرور آهي ته وزيراعظم عمران خان آمريڪا کي ته دهشتگردن سان ڳالهين جو مشورو ڏئي ٿو پر ملڪ ۾ احتجاج ڪندڙ مذهبي تنظيمن سان ڳالهين ڪرڻ بدران انهن تي طاقت جو استعمال ڪري رهيو آهي، هي اها ئي جماعت آهي، جنهن  نوازشريف خلاف به فيض آباد ۾ ڌرڻو هنيو پر انهن تي اهڙي نموني سان آپريشن نه ڪيو ويو هو، جيئن هاڻ ٿي رهيو آهي، موجوده گهرو وزير شيخ رشيد اڳ ۾ انهيءَ جماعت جي حمايت  ۾ وڏا وڏا  بيان جاري ڪندو هو پر اڄڪلهه انهن خلاف ڳالهائي رهيو آهي، مطلب  ته جڏهن نوازشريف  جي حڪومت هئي، اها جماعت صحيح هئي هاڻ اها جماعيت صحيح نه آهي، ان وقت ته  انهيءَ جماعت تي پابندي به نه مڙهي وئي هئي، نه ئي انهن جي اڳواڻن کي حراست ۾ ورتو ويوهو. تبديلي سرڪار جي اچڻ کانپوءِ انهيءَ جماعت خلاف ڪارروائي به ٿي ۽ هاڻ به ٿي رهي آهي ۽ انهيءَ جماعت کي ڪالعدم به قرار ڏنو ويو آهي.

اڄ سڄي دنيا ڪورونا وائرس کان بچڻ لاءِ احتياطي تدبيرن تي عمل ڪري رهي آهي پر اسان جي ملڪ ۾ سڀ ڪجهه ابتڙ ٿي رهيو آهي، وڏن وڏن اجتماعن سان جتي ڪورونا پکڙجڻ جو  خدشو آهي، اتي  هڙتالن سبب ڪورونا  جي سٽيل معشيت ويتر متاثر ٿي رهي آهي.  جنهن سبب  عوام ويتر پريشان ٿي رهيو آهي، اليڪٽرانڪ ۽ پرنٽ ميڊيا تي ڪجهه ٻيو ڏيکاريو پيو وڃي ۽ سوشل ميڊيا تي ڪجهه ٻيو ڏسڻ لاءِ نظر اچي رهيو آهي، جنهن کانپوءِ عوام ويتر ٻڏتر جو شڪار ٿي ويو آهي ته آخر سچ ڇا آهي، هونئن ته حڪومت سوشل ميڊيا تي مختلف وقتن تي بند ڪندي رهي آهي پر تازو  هڪ مذهبي جماعت جي احتجاجن تي به سوشل ميڊيا کي ڪجهه ڪلاڪن لاءِ بند ڪيو ويو هو، جنهن سان عوام ۾ وڌيڪ بيچيني پيدا ٿي وئي هئي ته آخر ملڪ ۾ ڇا ٿيڻ   وارو آهي؟ ايئن لڳي رهيو ته ملڪ جون حالتون تمام نازڪ ٿي ويون آهن،  جڏهن سوشل ميڊيا تي پابندي لڳي ته ماڻهن کي يقين ٿيڻ لڳو، مذهبي جماعت جا احتجاج جاري رهيا پر  حڪومت انهن سان ڳالهين ڪرڻ بدران طاقت جو استعمال ڪيو، ڪراچي کان ويندي اسلام آباد تائين ٽريفڪ جام نظر آئي، مخلتف هنڌن تي ڌرڻن سبب مسافر به پريشان نظر آيا، رستو نه ملڻ جي ڪري ايمبولينسز ۾ موجود مريضن جي فوت ٿيڻ جون به خبرون رپورٽ ٿيون پر حڪومت معاملي کي ڳالهين بدران طاقت جي استعمال سان حل ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي، انهيءَ وزيراعظم عمران خان طاقت جو استعمال ڪيو، جيڪو آمريڪا جهڙي سپر پاور ملڪ کي طالبان سان ڳالهين جو مشورو ڏيندو هو، سمجهه ۾ نه ٿو اچي ته وزيراعظم ٻين کي ڳالهين جو مشورو ٿو ڏئي ۽ پنهنجن ماڻهن کي جن جي باري ۾ ماضي ۾ چيو ويو هو ته انهن خلاف ڪارروائي نه ٿيندي، انهن تي طاقت جو استعمال ڪيو ويو. آخر ڇو موجوده حڪومت اهڙي سخت پاليسي اختيار ڪئي؟ آخر پنهنجن ئي ماڻهن تي طاقت جو استعمال  ڇو ڪيو ويو؟ ان جو جواب حڪومت وٽ ئي آهي، وزيراعظم عمران خان چيو ته مظاهرين قانون هٿ ۾ کنيو، جنهن ڪري کين سخت قدم کڻڻا پئجي ويا، اهڙو قانون انهن  نوازشريف جي دور ۾ به هٿن ۾ کنيو هو پر اهڙي ڪارروائي نه ٿي هئي نه ئي انهن کي ڪالعدم قرار ڏنو ويو هو ته پوءِ هاڻ اهڙي ضرورت ڇو پئي؟ ان وقت ته ڪافي ڏينهن تائين فيض آباد ۾ ڌرڻو لڳل هو ۽ ان وقت جي وزيراعظم ڳالهين کي ترجيح ڏني هئي، طاقت جي استعمال سان هڪ طرف ملڪ جي معشيت  کي ڌڪ لڳو، ٻيو وري پاڙيسري ملڪ کي خوش ٿيڻ ۽ پروپيگينڊا جو موقعو مليو ويو، هن وقت سڄي ملڪ ۾ مذهبي تنظيمن جا ڪارڪن سراپا احتجاج آهن، ايتري قدر جو جي يو آءِ ف سربراهه مولانا فضل الرحمان به مذهبي جماعتن جي احتجاج جي حمايت ڪئي آهي،  مفتي منيب الرحمان جهڙي شخص کي به هڙتال جو سڏ ڏيڻو پئجي ويو، ايتري قدر جو تبديلي سرڪار جي مذهبي معاملن واري وفاقي وزير به اهڙي فصيلي خلاف عدالت وڃڻ جو اعلان ڪيو، هن وقت ايئن لڳي رهيو آهي ته حڪومت  ۾ ويٺل وزير ئي هڪٻئي جي فيصلن مان متفق ناهي، ڪو به وزير هڪٻئي کان مطئمن نظر نه پيو اچي، آخر اهڙي صورتحال ڇو پيدا ڪئي وئي، تبديلي سرڪار  ۾ به ڏار پئجي ويا، هڪ طرف جهانگير ترين جا سپورٽر ميمبر تبديلي سرڪار کان ناراض آهن ته مٿان وري مذهبي جماعت کي ڪالعدم قرار ڏيڻ واري معاملي تي به اهي ورهايل نظر اچي رهيا آهن.

وزيراعظم عمران خان  ملڪ جي موجوده صورتحال تي ملڪ کي ٻڌايو ته  ٽي ايل پي ۽ سندن مقصد ساڳيو آهي بس طريقيڪار ۾ فرق آهي ته پوءِ  اهڙي جماعتن تي طاقت جو استعمال  گهٽ ۾ گهٽ نه ڪرڻ گهرجي ها. حڪومت کي اهڙي پاليسي تي ضرور غور ڪرڻ گهرجي ها، هن وقت تبديلي سرڪار هڪ طرف جهانگير ترين ۽ ٻئي طرف وري مذهبي جماعتن خلاف  ڪارروائي جي ڪري بند گهٽي ۾ ڦاسي پئي آهي، اپوزيشن به حڪومت کي ناڪام قرار ڏئي چڪو آهي، عوام جا هجوم به ٻڌائن پيا ته موجوده حڪومت جي پاليسي جي ڪري هو تمام گهڻا پريشان آهن، عوام حڪومتي غلط پاليسين جي ڪري ڪورونا وائرس جي پرواهه ڪرڻ بنا روڊن تي اچي وڃي ٿو، جنهن سان ظاهر ڳالهه آهي ته دنيا غلط تاثر ويندو ته هن ملڪ ۾ ايس او پيز تي ڪو به عمل نه ٿي رهيو آهي، هونئن هن ملڪ ۾ صحت جون سهولتون نه هجڻ برابر آهن، هڪ طرف مهانگائي ته ٻئي طرف وري اسپتالن ۾ دوائن جي کوٽ آهي، جڏهن به ڪورونا تيزي سان پکڙجي ٿو ته اسپتالن ۾ بيڊ  ختم ٿي وڃن ٿا، جيڪڏهن حڪومت ڪورونا  کي ڏسندي مذهبي تنظيمن سان ڳالهين ذريعي مسئلو حل ڪري ها (جيئن عمران خان آمريڪا کي طالبان  سان ڳالهين جي صلاح ڏيندو رهيو آهي،)  ته اڄ ملڪ ۾ ماڻهو خوف  ۾ مبتلا نظر نه اچي ها ۽ نه ئي ٻاهر وڃڻ کان ڊڄي ها، وڊيوز جيڪي سوشل ميڊيا تي اچي رهيو آهن، انهن مان ڪجهه ۾ اهلڪارن ته ڪجهه وري مذهبي جماعتن جي ڪارڪنن تي تشدد ٿيندي نظر اچي رهيو آهي، اهي وڊيو حقيقي آهن يا نه ؟ ان جي ته خبر نه آهي پر انهن وڊيوز سان عوام گهرن کان ٻاهر نڪرڻ کان به لنوائي رهيو آهي ته متان ڪٿي ڌرڻو لڳل نه هجي، هاڻ انهن پرتشدد مظاهرن ۾ ڪيتريون جانيون ضايع ٿيو، ان جي ته خبر ناهي ڇاڪاڻ ته اسان کي ميڊيا تي صرف ڪيسٽ جو هڪ پاسو ٻڌرايو پيو وڃي، جڏهن ٻيو پاسو ٻڌڻ جو وقت آيو ته سمورا اڇا ڪارا چٽا ٿي ويندا ۽ مستقبل ۾ جيئن هڪ مذهبي شخصيت پرڏيهه مان آيو  ۽احتجاج ڪيائين، شايد هن حڪومت خلاف به ايئن احجتاج ٿئي، پر وري به وزيراعظم عمران خان کي پنهنجي پاليسين تي غور ڪرڻ سان گڏ ڳالهين جو ئي رستو اختيار ڪرڻ گهرجي، جيئن هو چوندو رهندو آهي ته مسئلن جو حل ڳالهين ۾ آهي، طاقت جي استعمال سان حالتون ويتر  خراب ٿينديون، جيئن افغانستان ۾ طاقت جي استعمال سان هيل تائين آمريڪا ڪجهه حاصل ناهي ڪري سگهيو، انهي جنگ سان  نقصان ٿيو آهي ته رڳو  ملڪ جي عوام جو ٿيو آهي، افغاني وڏي تعداد ۾ سنڌ ۾ اچي آباد ٿيا ۽ سنڌ کي دهشتگردي جي ور چاڙهي ڇڏيو آهي.

ملڪ ۾ ڪورونا جي ٽين لهر ۽ مهانگائي سٽيل عوام

صاحب خان ڀٽي

تبديلي سرڪار جي اچڻ کانپوءِ ملڪ معاشي بحران جي ور چڙهي ويو آهي،  حڪومت جي پاليسين جي ڪري عوام بک، بدحالي، مهانگائي ۽ بيروزگاري جهڙن مسئلن کي منهن ڏئي رهيو آهي، حڪومت جي ناڪام پاليسين جي ڪري هزارين ماڻهو بيروزگار ٿي ويا آهن، ڪيترن ئي سرڪاري ملازمن کي  به نوڪريون ته برطرف ڪيو ويو  آهي، ماڻهو روزگار ۽ ٻن ويلن جي ماني جو پريشان ٿي ويا آهن ته مٿان وري ڪورونا وائرس اسان جو پيڇو ڪرڻ ڇڏي ئي نه ٿو، جن ماڻهن وٽ هڪ ويلي جي ماني کائڻ جا پئسا نه آهن، اهي آخر ماسڪ، سينيٽائزر ۽مهانگا هٿ ڌوئڻ وارا صابڻ ڪٿان خريد ڪندا، حڪومت رڳو اعلان ڪري رهي آهي، وفاقي حڪومت هجي يا وري صوبائي حڪومتون رڳو سخت پاليسيون اختيار ڪري رهيون آهن، اڳ ئي ماڻهو روزگار نه هجڻ جي ڪري آپگهات ڪرڻ تي مجبور ٿي ويا آهن، ان موقعي تي ڪاروبار بند رکڻ جو اعلان ڪيو ويو آهي، جنهن سان عوام ٻٽي عذاب ۾ جو شڪار ٿي ويو آهي، حڪومت لاڪ ڊائون سٽيل دڪاندارن ۽  ننڍن واپارين توڙي ٻين شعبن سان تعلق رکندڙ ماڻهن جي هيل تائين ڪا پرگهور نه لڌي آهي، خاص طور سنڌ ۾ حالتون ڏينهون ڏينهن خراب ٿيندي پئي وڃي، پاڻي نه هجڻ جي ڪري زراعت کي نقصان ٿي رهيو آهي، مٿان وري فيڪٽريون بند ٿيڻ جي ڪري ماڻهو روزگار لاءِ پريشان ٿي ويا آهن ۽ سنڌ جا حڪمران ڪورنا جي ٽين لهر باوجود هيل تائين ٻين صوبن مان  مايندڙ ماڻهن جي لوڌ کي روڪي ناهي سگهي، جنهن سان سنڌ جي ماڻهن جون حياتيون داءُ تي لڳي ويون، ڪنهن به وقت ٻين صوبن مان آيل ماڻهن جي ڪري سنڌ جا ماڻهو ڪورونا وبا ۾ مبتلا ٿي سگهن ٿا، جيئن هن وقت پنجاب ۾ صورتحال خراب ٿي وئي آهي،ا هڙي صورتحال سنڌ ۾ ٿي سگهي ٿي، هونئن ته حڪومت پابندي لڳائي آهي پر ان تي عملو ٿيندو يا نه؟ ان بابت ڪجهه نه  ٿو چئي سگهجي، ڇاڪاڻ ته جڏهن ڪورنا جي پهرين لهر آئي  هئي، ان وقت به ٻين صوبن جا ماڻهو سنڌ ۾ داخل ٿي رهيا هئا، ٽرين سروس به ڪجهه وقت بند رهڻ کانپوءِ کولي وئي هئي، پر سنڌ حڪومت جي سخت قدمن جي ڪري ڪورونا تي ضابطو رهيو هو پر هن وقت ٻڌڻ ۾ اچي رهيو آهي ته ڪورنا جي ٽين لهر انتهائي خطرناڪ آهي ۽ ملڪ ۾ ڪورونا وائرس جا ڪيس تمام گهڻا رپورٽ ٿي رهيا آهن، ملڪ ۾ فوتين جو انگ به وڌي رهيوآ هي، جنهن سان ملڪ جي ماڻهن ۾ خوف وڌي رهيو آهي، سنڌ حڪومت کي  گهرجي ته پنجاب، ڪي پي ڪي ۽ ٻين صوبن جي ماڻهن جي سنڌ ۾ اچ وڃ تي  پابندي لڳائي ته جيئن هن عالمي وبا  جو  مقابلو ڪري سگهجي.

جيڪڏهن ڏٺو وڃي ته  حڪومتي ناقص پاليسين ي ڪري سنڌ ۾ صحت  جون ڪي به بهتر سهولتون  نه آهن، جنهن سبب سنڌ ۾ ڪڏهن معصوم ٻارڙا اڙري وگهي فوت ٿي رهيا آهن ته ڪڏهن ايڊز، ٽي بي ۽ ڪاري سائي جهڙي موذي مرضن ۾ مبتلا ٿي رهيا آهن، حڪومت کي سڀ خبر آهي ته سنڌ جا ماڻهو بک ۽ بدحالي جي ورچڙهيل آهن ۽ انهن وٽ خانگي اسپتالن ۾ علاج ڪرائڻ جي سگهه به نه آهي، ان باوجود حڪومت اکيون ٻوٽي ويٺي آهي، جڏهن به ڪورونا جي ٽيسٽ ٿئي ٿي ته سنڌ جي ماڻهن ۾ ڪاري سائي ۽ ٻيون بيماريون ظاهر ٿين ٿيون، جيڪا حڪومت لاءِ شرم جوڳي ڳالهه آهي، تازو ئي صوبي ۾ ايڊز ۽ ارڙي بيماري جي ڪري ماڻهو  بيمار ٿيا ۽ ڪيترائي معصوم ٻارڙا فوت ٿي ويا  پر حڪومت رڳو  سيمينار ڪوٺائڻ ۾ پوري رهي  ۽ ارڙي جي بيماري کان معصوم ٻارڙن کي بچائڻ لاءِ ڪي به  قدم نه کنيا، سرڪاري اسپتالن جو اهو حال آهي ته ڪڏهن ڊاڪٽر ناهن ته ڪڏهن وري انهن جون هڙتالون رهن ٿيون، جنهن سبب مريض دربدر  ٿيندا رهن ٿا، جيڪڏهن ڪنهن اسپتال ۾ ڊاڪٽر ۽ عملو پورو آهي ته اتي وري دوائن جي کوٽ آهي، غريب مريض مهانگيون دوائون خانگي اسٽورن تان خريد ڪرڻ تي مجبور ٿي وڃن ٿا، پر سنڌ جي صحت کاتي جي ڪن تي جونءَ به نٿي چري، حڪمران چئي رهيا آهن ته سنڌ ۾ ٻين صوبن جا ماڻهو علاج ڪرائڻ ايندا آهن، هتي صحت جون سهولتون بهتر آهن، جيڪڏهن ان ۾ ڪا به صداقت هجي ها ته سنڌ جا ماڻهو ڪاري سائي، ٽي بي، ايڊز ۽ ارڙي جهڙي بيماري ۾ فوت نه ٿين ها،  اهڙي بيان مان صاف ظاهر ٿي رهيو آهي ته سنڌ ۾ ايندڙ  ڌارين  لاءِ  ته  علاج جون بهتر  سهولتون آهن پر ملڪ جي عوام لاءِ ڪي به سهولتون موجود نه آهن، سنڌ حڪومت ٻين صوبن جي ماڻهن کي ڀلي صحت جون بهتر سهولتون فراهم ڪري پر ان کان اڳ انهن ماڻهن جون حياتيون به بچائي، جن کين ووٽ ڏئي اقتدار ۾ آندو آهي، هن وقت سنڌ  حڪومت لاءِ شرم جوڳي ڳالهه آهي جو معصوم ٻار ارڙي وگهي فوت ٿي رهيا آهن پر انهن جون حياتيون بچائڻ لاءِ سنڌ سرڪار ڪي به قدم نه کنيا آهن، جيڪڏهن سنڌ سرڪار ارڙي جهيڙي بيماري جي روڪٿام ۾ڪامياب نٿي ٿي سگهي ته پوءِ عالمي وبا ڪورونا جو مقابلو ڪيئن ڪندي؟ ڇا دڪان بند ڪرڻ ۽ سيڪيورٽي ادارن کي روڊ تي آڻڻ سان مسئلو حل ٿي ويندو؟ آخر انهن ماڻهن جي سار لهڻ ڪنهن جي زميواري آهي، جيڪي ڏهاڙي تي ڪم ڪندا آهن ۽ لاڪ ڊائون جي ڪري بي روزگاري کي منهن ڏئي رهيا آهن، انهن وٽ راشن ڪير پهچائيدو؟ اهو لاڪ ڊائون تڏهن ڪامياب ٿي سگهي ٿو، جڏهن غريب ماڻهن  کي راشن فراهم ڪيو وڃي ته جيئن هو گهر ۾ ويهي ڪورونا  صورتحال جو مقابلو ڪري سگهن، ماڻهو هڪ ٻه ڏينهن ته گهر ۾ ويهي سگهن ٿا پر جيڪڏهن لاڪ ڊائون وڌيڪ لڳو ته ڪو به ادارو ماڻهن کي ڪنٽرول ڪري نه سگهندو؟ جنهن جي ڪري حڪومت جي ذميواري آهي ته اڳ ۾ ماڻهن کي کائڻ ۽ پيئڻ جو سامان فراهم ڪري ۽ مهانگائي تي ضابطو آڻي ته جيئن هو پاڻ کي زنده رکي سگهن، ايئن نه ٿئي جو حڪومت جي ڪورونا کان بچائڻ جي ڪوشش ماڻهن جي بک جي ڪري موت جو ڪارڻ بڻجي وڃي؟

هن وقت ملڪ ۾ مهانگائي جي  ڪري غريب ماڻهو  پريشان آهي ۽ تبديلي سرڪار جي اچڻ کانپوءِ سرڪاري توڙي خانگي ادارن جا ماڻهو  پريشان آهن،  ڪيترن ئي ادارن ۾ مان ماڻهو بي دخل ڪيا ويا آهن،  هونئڻ ته تبديلي سرڪار عوام کي روزگار  ۽ گهر ڏيڻ جو واعدو ڪيو هو پر اقتدار ۾ اچڻ کانپوءِ جيترن ماڻهن کي روزگار ڏيڻ جو واعدو ڪيو هو،  ان کان ٻيڻ تي ماڻهن کي بيروزگار ڪيو ويو آهي،  جيترا گهر  غريب ماڻهن کي ڏيڻ جو اعلان ڪيو ويو هو، ان کان وڌيڪ سنڌ ۾ غريب ماڻهن جا اجها ڊاهي پٽ ڪيا ويا آهن،   وفاقي حڪومت  ۽ صوبائي  حڪومتن کي عوام کي رليف ڏيڻو پوندو ته جيئن اهي ايس او پيز تي مڪمل طور عمل ڪرائي سگهن، جيڪڏهن  بک جي ڪري حالتون خراب ٿيون ته   ماڻهن روڊن تي هوندا ۽ ڪو  به ادارو  عوام کي روڪي نه سگهندو، اڳ ئي ملڪ ۾ معاشي بحران هلي رهيو آهي، ماڻهو روزگار جي ڪري پريشان آهن، جيڪي مسواڙ تي رهن ٿا، انهن لاءِ مسواڙ ڏيڻ تمام ڏکيو ٿي ويو آهي، بجلي  ايتري ته مهانگي ڪئي وئي آهي، جو ڪو سوچي به نه ٿو سگهي، هي اهو واحد ملڪ آهي، جتي بجلي ته  روز مهانگي ڪئي وڃي ٿي پر اهو   فراهم نه ٿي ڪئي وڃي، 24 ڪلاڪن مان رڳو ڇهه  ڪلاڪ  بجلي فراهم ڪري،  ٺوٺ جيڏا بل موڪليا وڃن ٿا، اهڙن ادارن سان ته  غريب ماڻهو وڙهي به نه ٿو سگهي نه ئي وري اهڙن ادارن خلاف احتجاج ڪري سگهي ٿو، ڇاڪاڻ ته هن ملڪ ۾  غريبن سان  ناانصافي ڪندڙ ادارن خلاف احتجاج ڪرڻ تي دهشتگردي جا ڪيس داخل ٿيندا آهن،  اهو سبب آهي جو ڪي اليڪٽرڪ کان ويندي سمورن  بجلي فراهم ڪندڙ  ڪمپنين جو ڏاڍ جاري ۽ ساري آهي،  ڳرا بل موڪلڻ باوجود اهي ڪمپنيون صارفين کي بجلي به فراهم نه  ٿيون ڪري سگهن، اهي ادارا اهو سڀ ڪجهه انڪري ڪري رهيا آهن جو انهن کي خبر آهي ته حڪومت ساڻن گڏ آهي، جيڪڏهن ڪو ماڻهو احتجاج به ڪندو ته ان تي دهشتگردي ايڪٽ تحت ڪيس داخل ڪيو ويندو؟ حڪومت چئي رهي آهي ته گهرن ۾ ويهو  مٿان وري  بجلي ڪمپنيون بجلي بند ڪري ڪهر جهڙي گرمي ۾ عوام کي پريشان ڪري رهيون آهن. حڪومت کي گهرجي ته ايس او پيز تي عمل ڪرائڻ سان گڏ عوام کي بجلي، گئس ، پاڻي ۽ کائڻ پيئڻ جي شين جو بندوبست به ڪري ڏئي ته جئين ماڻهو ٻين پريشانين کان آجو ٿي ڪورونا جو مقابلو ڪري سگهي.

خوشحال ماڻهو خيرات ته ناهن وٺندا؟

صاحب خان ڀٽي

ڪافي عرصي کان ٻڌي رهيا آهيون ته سنڌ جا ماڻهو خوشحال ٿي ويا آهن ۽ سنڌ جي حڪمرانن  سنڌ کي پيرس بڻائي ڇڏيو آهي، ٻين صوبن جي ڀيٽ سنڌ تمام گهڻي ترقي ڪئي آهي، اهي سڀ ڪجهه سنڌ جي اٻوجهه ماڻهن کي ٻڌايون وينديون آهن ته جيئن  هو وقت سر انهن کي ووٽ ڏئي وري اقتدار ۾  آڻي، بدقسمتي سڀ ڪجهه ان جي ابتڙ ٿي رهيو آهي، سنڌ ۾ ٻين صوبن ۽ ٻين ملڪن مان اچي آباد ٿيل ماڻهو نه ته سنڌ جي حڪمرانن کي ووٽ ڏيندا آهن نه ئي وري انهن کي هو پسند ڪندا آهن، ايتري قدر جو اها ڌاري لوڌ سنڌ جي حڪمرانن  کي ڪرپٽ به سڏيندي آهي پر ان باوجود انهن کي سهولتون فراهم ڪرڻ لاءِ حڪومت ڪا ڪسر ناهي  ڇڏيندي، جيڪي اصلوڪا رهواسي ۽ هن ڌرتي جا رهواسي آهن، اهي بيروزگار، بک ۽ بدحالي جو شڪار ٿي ويا آهن، خانگي سيڪٽر هجي يا وري سرڪاري نوڪريون، رڳو ڌاري لوڌ کي ڀرتي ڪيو پيو وڃي، سنڌ جا حڪمران رڳو اقتدار جي نشي ۾ رڌل آهن، جن کي سنڌ جي ماڻهن جي خوشحالي ۽ انهن کي روزگار فراهم ڪرڻ لاءِ ڪو به منصوبو نه آهي، سنڌ جي سون جهڙي زمين کي ڀڳڙن مٺ ۾ ڌارين کي وڪرو ڪري چيو پيو  وڃي ته ان سان خوشحالي ايندي ۽ سنڌ جي ماڻهن کي روزگار ملندو، پر انهن حڪمرانن کان ڪير پڇندو ته آخر جيڪي سنڌ جون سرڪاري نوڪرين آهن، اهي ڌارين کي ڪيئن ڏنيون ويون؟ آخر  ڇو سنڌ جا نوجوان سرڪار نوڪرين کان محروم آهن، آخر سنڌ سرڪار ڌاري لوڌ تي ايتري مهربان ڇو آهي جو ٻين صوبن جي ماڻهن کي ڪراچي کان ڪشمور تائين سنڌ جون سرڪاري نوڪريون ملي وڃن ٿا، سنڌ پوليس ۽ ٻين سرڪاري ادارن ۾ پٽيوالو به ڌاريو ڪيئن ڀرتي ٿي رهيو آهي ؟ آخر اهو سڀ ڪجهه خلائي مخلوق ته ناهي ڪري رهي، جيئن ڪراچي ۾ اڻڄاتل دهشتگرد رت جون ننديون وهائيندا هئا، جن اسان جي حڪمرانن ۽ قانون لاڳو ڪندڙ ادارن کي نظر نه اينداهئا، ايئن سنڌ ۾ ڌاري لوڌ کي آباد ڪرڻ ۽ انهن کي نوڪريون ۽ گهر به خلائي مخلوق ته ناهي ڏئي رهي، ان جو جواب ته سنڌ جي حڪمرانن وٽ هئڻ گهرجي، ڇاڪاڻ ته ڪافي عرصي کان اقتدار ۾ ويٺل آهن، ڌاري لوڌ کي سموريون سهولتون ميسر آهن ۽ ڌرتي ڌڻين جا گهر بجلي، گئس ۽ پاڻي جهڙي سهولت کان محروم آهن.آخر انهن جو ڏوهه ڪهڙو آهي؟

اسپتالن ۾ دوائون نه ٿيون ملن، ڊاڪٽر ۽ عملو خانگي ڪلينڪن کي وڌيڪ وقت ڏئي ٿو، اسڪولن ۾ استاد پڙهائڻ نه ٿا اچن، گئس، بجلي ۽ ٻين مطالبن لاءِ ڪو ڌرتي ڌڻي احتجاج ڪري ته انهن تي  لٺبازي ۽ دهشتگردي ايڪٽ تحت ڪيس داخل ڪيا وڃن ٿا، آخري خوشحال سنڌ جا ماڻهو ايترا بدحال ڇو آهن، ڇو سنڌ جي اصلوڪن رهواسين کي  سهولتون فراهم ڪرڻ بدران ٻين ملڪن مان آيل لوڌ کي نوازڻ جون ڪوششون ٿي رهيون آهن، سنڌ جي ماڻهن کي ڏينهون ڏينهن پٺ تي ڌڪڻ جون ڪوشش ڪير ڪري رهيو آهي،  سنڌ جي هڪ وڏي جماعت ڪافي عرصي کان سنڌ تي حڪمران ڪري رهي آهي، جنهن هيل  تائين روزگار جا  در سنڌين لاءِ ناهن کوليا، پوليس کان ويندي ٻين سمورن کاتن ۾ ڪي پي ڪي، پنجاب ۽ بلوچستان جي ماڻهن کي ڀرتي ڪيو ويو آهي، ڇا سنڌي ايترا خوشحال ٿي ويا آهن، جو ٻين صوبن جي ماڻهن کي سرڪاري نوڪريون ڏئي پاليو پيو وڃي؟ هتي يونيورسٽين مان ڊگريون حاصل ڪري سنڌ جا نوجوان نوڪرين لاءِ دبدر شڪار آهن، انهن کي نوڪريون نه ٿيون ملن، جڏهن سنڌ  تي حڪمراني ڪندڙ جماعت تي ڪو وڃي ٿو ته اهي وري سنڌين کي نوڪريون ڏيڻ بدران ڪاروبار شروع ڪرڻ جو مشورو ڏين ٿا، آخر اهو مشورو ڌاري لوڌ کي ڇو نه ٿو ڏنو وڃي، آخر انهن کي سنڌ جي حقن تي ڌاڙو هڻي نوڪريون ڇو ٿيون ڏنيون وڃن، ها اگر سنڌ جا سمورا پڙهيل لکيل نوجوان  سرڪاري نوڪرين سان لڳل هجن ها ۽پوءِ به جڳهون خالي هجن ها ته اتي ڌاري لوڌ کي  ڀرتي ڪيو وڃي ها ته اسان ان تي اعتراض به نه ڪيون ها پر هتي سنڌ جي نوجوان کي پٽيوالي جي  نوڪري به نٿي ملي ۽ ٻين صوبن جي وڏين وڏين پوسٽن تي مقرر ڪيو ويو آهي، ايئن خانگي سيڪٽر ۾ به  ڌاري لوڌ کي ٻين صوبن مان آڻي روزگار سان لڳايو پيو وڃي، اصلوڪن رهواسين  لاءِ در بند ڪيا ويا آهن، اها وڏي سازش نه آهي ته پوءِ ڇا آهي ايتري قدر جو سنڌ جي يونيوسٽين ۾ افغانستان ۽ ٻين صوبن جي شاگردن لاءِ در کليل آهن پر سنڌ جي گادي واري شهر ۾ ڌرتي ڌڻين لاءِ در بند ڪيا ويا آهن، انهن ادارن ۾ سنڌ جي دشمنن کي ڀرتي ڪيو ويو آهي، جن جا پيٽ سنڌ جي ٽيڪس تي پلجن ٿا ۽ منافقت به سنڌ جي نوجوانن سان ڪري رهيا آهن، انهن شاگردن کي گادي واري شهر جي يونيورسٽين ۾داخلائون ملي به وڃن ته اتي ڀرتي ٿيل تعصب پرست ۽ سنڌ دشمن عملو سنڌي نوجوانن کي اڳتي اچڻ کان روڪيندو رهيو آهي، پهرين اهي تعصب پرست سنڌي نوجوانن جي داخلائن ۾ رڪاوٽ بڻجندا آهن، جيڪڏهن هو داخلا وٺڻ ۾ ڪامياب به ٿي وڃي ته انهن کي ڪنهن نه ڪنهن طريقي سان هيسائيندا رهندا آهن، ڪڏهن فيل ڪري ڇڏيندا آهن ته ڪڏهن هاسٽل مان بي دخل ڪيو ويندو آهي، شاگردن جي احتجاج باوجود سنڌ سرڪار جون اکيون نه کلنديون، جيڪڏهن اتي ڪو ڌاريو سنڌ خلاف بغض رکندڙ  احتجاج ڪري ته وزير آڌي رات جو پهچي ويندا آهن، ڪڏهن ڪڏهن ايئن لڳندو آهي ته اسان هتي پناهه ورتي آهي ۽ جن افغانستان، بنگلاديش، برما ۽ ڀارت مان اچي سنڌ ۾ غيرقانوني طور تي ترسيل آهن، اهي سنڌ جا وارث آهن، جن جي اشاري تي اسان جي حڪومت هلي رهي آهي، جيڪڏهن ايئن نه هجي ها ته انهن کي ايتريون سهولتون نه ملن ها.

خوشحال سنڌ جا خواب ڏيکاريندڙ حڪمرانن سنڌ جي  غريب ۽ مستحق ماڻهن کي  روزگار ڏيڻ بدران خيرات جا پئسا وٺڻ لاءِ قطارن ۾ لڳائي ڇڏيو آهي، ڪراچي کان ويندي ڪشمور  تائين جيڪي به بينظير انڪم سپورٽ مطلب احساس ڪفالت سينٽر قائم ڪيا ويا آهن، اتي مستحق ماڻهن جون قطارون لڳيون پيون آهن، جن جي گهرن ۾ ڪمائڻ وارو ڪير به مرد نه آهي يا وري آهي ته پيرسن آهن، اهي ماڻهو 12 هزار روپيا وٺڻ لاءِ قطارون لڳائي انتظار ڪندا رهن ٿا، اتي مقرر عملو جن جي گهرن ۾ سموريون سهولتون موجود آهن پر ان باوجود کين حرام کائڻ جي عادت پئجي وئي آهي، جيڪي رمضان جي ڀلاري مهيني ۾ به مستحقن جي پئسن ۾ ڪٽوتي ڪرڻ ۾ رڌل آهن، جيڪي سينٽر  سڄي سنڌ ۾ قائم ڪيا ويا آهن،  اتي موجود عملو ايئن سمجهندو  آهي، اهي پئسا سندن پيءُ جي کيسي مان وڃي رهيا آهن، اسان کي به جڏهن پگهار ملندي آهي ته اڪائونٽنٽ پئسا ڏيڻ ۾ ايتري دير ڪندو آهي جو لڳندو آهي ته اهو پنهنجي کيسي مان ڏئي رهيو هجي، مالڪن پاران پگهار ڏيڻ باوجود اڪائونٽنٽ جي دل چاهيندي ته ورڪرن کي پگهار ملي، ايئن  احساس ڪفالت  سينٽر تي مقرر عملي جو رويو آهي، جيڪي پلجن ته انهن غريبن جي ٽئڪسن جي پئسن تي ٿا پر  انهن جو رويو مالڪاڻو هوندو آهي، جيئن هو پنهنجي کيسي مان پئسا ڏيندا هجن، کين  ايترو شرم به نه هوندو آهي ته اهي مستحقن جو حق کائي رهيا آهن، اهو سڀ ڪجهه  ان ڪري ٿي رهيو آهي جو حڪومت پاڻ اهڙي ڪرپشن کي ختم نه ٿي ڪرڻ چاهي، جيڪڏهن سنڌ سرڪار ۽ وفاقي سرڪار چاهي ته  اهي سمورا احساس ڪفالت سينٽر بند ڪري خانگي بئنڪن ۾ سمورن مستحقن جا اڪائونٽ کولرائي سڌي ريت انهن جي اڪائونٽن ۾ رقم منتقل ڪري سگهي ٿي پر ايئن ٿيو ته اهڙن حرام خورن جا حرام کائڻ وارا در بند ٿي ويندا، جيڪي سينٽرن تي  مستحق عورتن جي تذليل ٿا ڪن، اتي موجود عملي جا کيسا خالي ٿي ويندا، جيترا پئسا  مستحقن ۾ رقم ورهائيندڙن تي خرچ ڪيا وڃن ٿا، انهن پئسن سان اڃا به وڌيڪ ماڻهن جي مدد ٿي سگهي ٿي، انهن احساس ڪفالت سينٽرن  مان جند آجي ڪرائي سمورن مستحقن جا اڪائونٽ کولرايا وڃن ته جيئن ڪو  ايجنٽ مستحق جي رقم مان ڪٽوتي نه ڪري سگهي.

جيئن رمضان جي ڀلاري مهيين ۾ احساس ڪفالت جي وظيفي جي رقم جاري ٿي  آهي، هر شهر ۾ مستحقن جون قطارون لڳل نظر اچي رهيون آهن، اهو ان ڪري ٿي رهيو آهي، جو  احساس ڪفالت سينٽر  تي مقرر عملو  دنيا کي ڏيکارڻ چاهي ٿو ته  انهن تي تمام گهڻو ڪم جو بار آهي ۽ جيڪا پئسن جي ڪٽوتي ٿي رهي آهي، اهو انهن جو حق آهي پر افسوس جو حڪومت اهڙن خلاف هيل تائين اثرائتي ڪارروائي نه ڪئي آهي، جيڪي ڪٽوتي ڪن ٿا گرفتار به ٿين ٿا پوءِ انهن کي باعزت بري ڪيو وڃي ٿو، حڪومت  جيڪڏهن انهن خلاف اثرائتي ڪارروائي ڪري ته انهن کي همت ئي نه ٿيندي پر انهن کي خبر آهي ته سنڌ جا حڪمران پاڻ کي ڪرپشن ڪيسن کي منهن ڏئي رهيا آهن، اهي  انهن خلاف ڇا  ڪارروائي ڪندا، جنهن سبب اهي پاڻ کي قانون کان مٿانهن سمجهي رهي آهي. هن وقت جهڙي ريت مستحقن جون نٽهڻ اُس ۾ قطارون لڳل نظر اچي رهيون آهن، جنهن مان صاف ظاهر ٿي رهيو آهي ته حڪمران جماعت ڳچ عرصو حڪومت ۾ رهڻ  باوجود سنڌ جي ماڻهن کي بک ۽ بدحالي کانسواءِ ڪجهه ناهي ڏنو، جيڪڏهن حڪومت ڌاري لوڌ کي خوش ڪرڻ بدران سنڌ جي ماڻهن لاءِ روزگار جا وسيلا پيدا ڪري ها ته اڄ ايترا مستحق ماڻهو خيرات جا پئسا وٺڻ لاءِ  قطارون لڳائي نه بيهن ها، سنڌ جو دشمن به اهو ئي چاهي ٿو ته سنڌ جا ماڻهو بک، بدحالي ۽  بيروزگاري جو شڪار هجن ته جيئن اهي پنهنجو حق نه گهري سگهن، جنهن سبب روزگار جا سمورا در سنڌ جي ماڻهن لاءِ بند ڪيا ويا آهن، ڪن روزگار نه ملڻ جي ڪري آپگهات ڪري ڇڏيو ته ڪن وري بک ۽بدحالي کان بچڻ لاءِ حڪومت پاران خوشحال سنڌ جي غريب ماڻهن لاءِ جاري ڪيل وظيفي جي رقم کي ترجيح ڏني،  نٽهڻ اُس ۾ لڳل سنڌ جا اصلوڪن ماڻهن جون وظيفي جي رقم لاءِ لڳل قطارون  وفاقي سرڪار ۽ سنڌ سرڪار جي منهن تي چماٽ آهن، جن  سنڌ جي ماڻهن جو اهڙو حشر ڪيو آهي جو هاڻ انهن جو پيٽ پالڻ به ڏکيو ٿي ويو آهي، ڪوئلو، گئس، پيٽرول ۽ ٻين معدني وسيلن سان مالا مال سنڌ جا ماڻهو  ٻن ويلن جي ماني لاءِ پريشان آهن ۽ ڌاري لوڌ کي  سرڪاري توڙي خانگي سيڪٽر ۾ نوڪريون ڏئي ٺٺ ڪرايا پيا وڃن ۽ سنڌ جي ماڻهن کي وظيفي جي رقم لاءِ ذليل ۽ خوار ڪيو پيو وڃي.

ڌارين کي ڪارڊ ٺاهي ڏيڻ وارو عمل، شيخ رشيد جو بيان

صاحب خان ڀٽي

 وفاقي گهرو وزير شيخ رشيد جي سنڌ ۾ ڌاري لوڌ کي سڃاڻپ ڪارڊ ٺاهي ڏيڻ واري بيان کانپوءِ سنڌ ۾ ٻڙڌڪ مچي ويو آهي، هر طرف سندس بيان کي سنڌ خلاف وار سمجهيو پيو وڃي، سنڌ جي ساڃاهه وندن جو به سخت رد عمل ظاهر آهيو پر سنڌ جا حڪمران خاموش بڻيل آهن، جنهن مان ظاهر ٿي رهيو آهي، 1973ع کانپوءِ جيڪا سنڌي قوم خلاف سازش ٿي رهي آهي، ان تي سنڌ جي حڪمرانن مجرماڻي خاموشي اختيار ڪئي آهي، جنهن جو نقصان جي ايندڙ نسل کي تمام گهڻو ٿيندو، هن وقت سنڌ جي سرڪاري توڙي خانگي ادارن ۾ غير سنڌين مطلب ته غير ملڪين جي لوڌ ڀرتي ٿيل آهي ۽سنڌ جا نوجوان نوڪرين لاءِ در بدر ڀٽڪي رهيا آهن، ايتري قدر جو سرڪاري ادارن ۾ پٽيوالو به غير سنڌي ڀرتي ٿيل آهي، جيڪڏهن سنڌ  جي عوام کي نوڪريون ڏيڻ بدران ڌاري لوڌ کي ڀرتي ڪيو ويندو ته سنڌ جا ماڻهو بدحالي جو شڪار ته ٿيندا، جڏهن سنڌ جا نوجوان نوڪرين لاءِ احتجاج  ڪن يا وري نوڪرين لاءِ گهر ڪن ته انهن کي چيو ويندو آهي ته ڪميشن پاس ڪيو يا وري چيو ويندو آهي ته ميرٽ تي نوڪريون ملنديون، ڇا  سنڌ سرڪار جي اها ميرٽ آهي ته سنڌ پوليس ۾ ٻين صوبن جي لوڌ کي ڀرتي ڪيو وڃي، ها جيڪڏهن سنڌ جي سرڪاري ادارن ۾ سنڌي نوجوان هجن ۽ جن کي نوڪريون نه ملن ها ۽ اهي احتجاج ڪن ها ته ان تي ميرٽ وارو حڪومتي جملو ضرور ٺهڪي ها، پر هتي ڳالهه سنڌ جي نوجوانن جا حق غضب ڪري ڌاري لوڌ کي خوشحال ڪرڻ جو آهي، اهو سبب آهي، سازشي عنصر جن کي اسان سنڌ جا ويري چيون، اهي سنڌ جي چنيسرن سان ملي ڪري سنڌين کي اقليت ۾ تبديل ڪرڻ جي ڪوششن ۾ رڌل آهن، اهو سلسلو بنگلاديش جي ڌار ٿيڻ کان شروع ٿيو آهي جيڪو اڄ ڏينهن تائين ختم ناهي ٿي سگهيو، ڪراچي کان ڪشمور تائين ڪڏهن افغانستان ۾ جنگ جو جواز ڄاڻائي ڌارين کي سنڌ ۾ آباد ڪيو ويو ته ڪڏهن  خيبرپختونخواهه ۾ آپريشن ڪري ڌاري لوڌ جو رخ سنڌ ڏانهن موڙيو ويو، جيئن ته ڪراچي سنڌ جو گادي وارو شهر آهي، اتي ڌاري لوڌ کي آباد ڪري زمينن جي والار ڪئي وئي ۽ اسان جي سنڌ جي حڪمرانن اسان کي ٻڌايو ته اهي اسان جا مظلوم مسلمان ڀائر آهن، حالتون صحيح ٿينديون ته انهن کي واپس موڪليو ويندو، جيئن افغانستان جي ماڻهن کي سنڌ ۾ آباد ڪري چيو ويو هو پر ان تي اڄ ڏينهن تائين عمل نه ٿي سگهيو آهي ۽ نه ئي وري سوات متاثرن کي پنهنجن علائقن ڏانهن واپس موڪلڻ جي ڪا حڪمت عملي جوڙي وئي آهي، اڃا اهو بار سنڌ برداشت  ئي نه ڪيو هو ته مٿان وري سنڌ جي غريب ماڻهن جا اجها ڊاهي فلسطين جهڙيون حالتون پيدا ڪيون ويون ته جئين سنڌ جو عوام معاشي طور بدحالي جو شڪار رهي ۽  اختيار ڌڻيون پنهنجا مرضي جا فيصلا  ڪرڻ ۾ قائم ٿي وڃن، اٽي ۽ لٽي جو نعرو هڻندڙ حڪمران جماعت به سنڌين جا اجها ڊاهڻ واري معاملي تي خاموش رهي، پر جڏهن ڌاري لوڌ پنهنجا لاش دفنائڻ لاءِ زمين گهري ته ڪراچي ۾ انهن کي سنڌ جي حڪمرانن زمين خيرات ۾ ڏئي ڇڏي،اهو ڪو پهريون ڀيرو نه ٿيو آهي جو ڌاري لوڌ خيرات ۾ زمينون ڏنيون ويون هجن، بنگلاديش ٽٽڻ کانپوءِ اتان آيل ماڻهن کي به آباد ڪرڻ لاءِ سنڌ جي حڪمرانن خيرات ۾ زمينون ڏنيون هيون، پر جڏهن ڳالهه سنڌ جي ماڻهن جي اچي ٿي ته ان وقت سنڌ جي حڪمرانن ۽ وفاقي حڪومت وٽ وسيلن جي کوٽ پيدا ٿي  وڃي ٿي، تازو ئي وفاقي حڪومت پاران سنڌ ۾ ڪشميرين کي سنڌ ۾ زمينون ڏئي آباد ڪرڻ جو فيصلو ڪيو ويو، جنهن تي سنڌ جي حڪمرانن لبيڪ چوڻ ۾ دير ئي نه ڪئي ۽ خالي پيل سرڪاري زمين جا انگ اکر وفاقي سرڪاري ڏانهن موڪلي ڇڏيا، پر جڏهن سنڌ جي بي گهر ٿيل ماڻهن زمينون گهريون ته انهن کي ڪجهه به نه ڏنو ويو، بدقسمتي سان سنڌ اندر ڌاري لوڌ کي وفاقي توڙي صوبائي سرڪار جو ايڏو ته سهڪار آهي جو هر اداري ۾ لڳي وڃن ٿا پر سنڌين جا دروازا بند ڪيا وڃن ٿا، جنهن تي هر ڪو خاموش آهي، ڪراچي جي يونيورسٽين ۾ سنڌي نوجوانن جي داخلائن جو معاملو هجي يا وري هاسٽل ۾ رهائش، هر معاملي تي سنڌ سرڪار ڪن لاٽار ڪري رهي آهي، سنڌ پوليس ۾ به ڌارين جي لوڌ کي ڀرتي ڪري سنڌ جي نوجوانن جا حق غضب ڪيا ويا آهن ۽ سنڌ جا نوجوان سرڪاري نوڪرين لاءِ احتجاج ڪن ته انهن تي دهشتگردي ٽوڙ ايڪٽ تحت ڪيس داخل ڪيا وڃن ٿا پر سنڌ ۾ غيرقانوني طور رهندڙ ڌاري لوڌ خلاف قدم کڻڻ لاءِ ڪو به تيار نه آهي.

بهرحال وفاقي گهرو وزير شيخ  رشيد ڪا نئين ڳالهه نه ڪئي آهي، ان ته سنڌي قوم جون اکيون کوليون آهن ته سنڌ سان ستر سالن کان اهو حشر ٿيندو پيو اچي، سنڌي پنهنجا سڃاڻپ ڪارڊ به نٿا ٺهرائي سگهن ڇو ته ڪجهه سنڌ دشمن ڌرين کي سنڌ جي گادي واري شهر ڪراچي ۾ موجودگي پسند ناهي، ڇاڪاڻ ته انهن کي خبر آهي ته جيڪڏهن  سنڌي نوجوانن جا سڃاڻپ ڪارڊ ڪراچي جا ٺهي ويا  ته اهي ڊوميسائل به ٺهرائي وٺندا ۽ کين سنڌ جي سرڪاري نوڪرين ۾ ڌاري لوڌ کي ڀرتي ڪرائڻ ۾ تمام گهڻيون ڏکيائون اينديون، جنهن سبب  نادرا آفيسز ۾ سنڌين سان  اهڙو ورتاءُ ڪيو پيو وڃي ته سنڌي ڪي ڀارت مان هجرت ڪري آيا هجن ڪراچي ۾ غيرقانوني طور ترسيل ڌاري لوڌ ڪراچي جا اصل وارث هجن، افسوس سان چوڻو  پئجي رهيو آهي ته ڪراچي ۾ موجود سمورين نادرا آفيسز ۾ سنڌين سان تمام برو  سلوڪ ٿي رهيو آهي ۽ سنڌ جي ماڻهن کان ووٽ وٺي اقتدار ۾ ايندڙ جماعت خاموش تماشائي بڻيل آهي، جنهن کي اهڙي حساس معاملي  تي ڪجهه به فرق نه ٿو پوي، ايتري قدر جو انهيءَ جماعت جا ڪجهه اڳواڻ اهو به چوندا آهن ته ڌاري لوڌ کي ڪارڊ ٺهرائي ڏيندا پوءِ ڀلي اهاڳالهه ڪنهن کي وڻي يا نه وڻي، ان تي انهن کي ڪو به فرق نه پوندو، جڏهن سنڌ جي حڪمران جماعت اڳواڻ پاڻ ئي ايئن چون ته پوءِ ڪيئن اسان چئي سگهون ٿا ته رڳو وفاقي سرڪار جو ڏوهه آهي؟

وفاقي گهرو وزير شيخ رشيد جي اهڙي بيان مان صاف ظاهر ٿي رهيو آهي ته ملڪ جي قيام کان هيل تائين سنڌي ماڻهن کي ڀت سان لڳايو ويو آهي رڳو سنڌين کي ڪيئن اقليت ۾ تبديل ڪجي، انهيءَ منصوبي تي ڪم هلي رهيو آهي، ڪڏهن آپريشن جي اوٽ وٺي سنڌ ۾ ڌاري لوڌ کي آبادڪيو ويو ته ڪڏهن وري سنڌ جي سرڪاري نوڪرين ۾ ڌاري لوڌ کي ڀرتي ڪيوويو، ڪڏهن سنڌ جي يونيورسٽي ۾ غير سنڌي نوجوانن جي داخلائن لاءِ ڪوٽا وڌائي وئي ته ڪڏهن وري سنڌ جي گادي واري شهر ۾ هڪ دشتگرد تنظيم پاران سنڌي نوجوانن جي داخلائن تي پابندي لڳرائي وئي، پر ان وقت به سنڌ جا حڪمران خاموش هئا، اڄ به شيخ رشيد واري بيان تي خاموش آهن، هونئن به سنڌ ۾ رهندڙ بيهاري، بنگالي، برمي ۽ افغاني غيرقانوني طور ترسيل آهن پوءِ آخر حڪومت انهن کي سڃاڻپ ڪارڊ ٺاهي ڏيڻ واري مامري تي ايتري سنجيده ڇو آهي؟ هڪ طرف حڪمران رڙيون ڪري رهيا آهن ته ملڪ جي آبادي تيزي سان وڌي رهي آهي ته ٻئي طرف وري پناهگيرن لاءِ سرحدون کوليون ويون آهن، سنڌ جي ماڻهن کي چيو پيو وڃي ته ٻه ٻار خوشحال ڪٽنب جي ضمانت آهي، ڇا ڌاري لوڌ کي سنڌ ۾ آباد ڪرڻ سان آبادي گهٽجي ويندي، جيڪڏهن نه ته پوءِ غيرقانوني طور ترسيل غيرملڪين کي پنهنجن ملڪن ڏانهن واپس ڇو نه ٿو موڪليو وڃي؟ آخر سنڌ جا حڪمران سرحدن کي ايترو محفوظ ڇو نه ٿا بڻائن ته ڪو ڌاريو سنڌ ۾ غيرقانوني طور تي داخل نه ٿي سگهي، آخر ڪيستائين اسان سنڌ دشمنن جي سازشن جو شڪار ٿيندا رهنداسين.سنڌ جي قومپرست ڌرين کي ان معاملي تي سنجيدگي سان غور ويچار ڪري اثرائتي حڪمت عملي جوڙڻي پوندي.

 سنڌ جو گادي وارو شهر  عالمي يتيم خانو ته ناهي..!!

صاحب خان ڀٽي

هونئن ته سنڌ جو گادي وارو شهر انيڪ مسئلن جي ور چڙهيل آهي پر ٽريفڪ جام شهرين جو جيئڻ جنجال بڻائي ڇڏي ٿو، پر وفاقي سرڪار توڙي سنڌ سرڪار وٽ هن عالمي يتيم خاني کي ٽريفڪ جي مسئلي مان ڇٽڪاري لاءِ ڪا به حل نه آهي، جنهن سبب عوامي مسئلو حل ٿيڻ بدران ڏينهون ڏينهن وڌي رهيو آهي، هر ٻاهريون آيل ماڻهو هن شهر کي فتح ڪرڻ جي ڪوشش ڪري رهيو آهي، اصلوڪا وارث خاموش تماشائي بڻيل آهي، ڪو هن شهر کي يتيم سمجهي حڪمراني جا خواب ڏسي رهيو آهي ته ڪو وري هن شهر ۾ رتوڇاڻ ڪري هن شهر جي يتيم ماڻهن جون ننڊون ڦٽائڻ جي ڪوشش ڪري رهيو آهي، هن شهر کي عالمي يتيم خانو ان ڪري چئي رهيو آهي ته ملڪ جي قيام کان هيل تائين نه صوبائي سرڪار نه ئي وفاقي سرڪار پرڏيهين جي غيرقانوني آمد کي روڪيو آهي نه ئي وري انهن کي واپس موڪلڻ لاءِ ڪا حڪمت عملي جوڙي آهي، جنهن سبب هن شهر جا مسئلا ڏينهون ڏينهن وڌي رهيا آهن، ان مان سڀ کان وڏو مسئلو ٽريفڪ جام هئڻ جو به آهي، هر ڪو ادارو  هن شهر کي لاوارث سمجهي ڦرلٽ ڪري رهيو آهي، ڪڏهن خيرات جي نالي تي زمينون وٺي وڏا شاپنگ مال، سينيما گهر ۽ غير قانوني شادي هال ٺهرايا وڃن ٿا ته ڪڏهن وري روڊن تي حددخليون  قائم ڪيون وڃن ٿا پر انهن کان ڪو پڇڻ لاءِ نه آهي، نه ئي ڪنهن کي ان جي ڪا ڳڻتي آهي، هن شهر جي آبادي تيزي سان وڌي رهي آهي، جڏهن ڪو شهرلاوارث هوندو ته ان شهر ۾ ڪٿان کان به ڪو به اچي بدمعاشي ضرور ڪندو، ايئن  هن لاوارث شهر ڪراچي سان ٿي رهيو آهي، نالو تبديل ڪرڻ سان سڃاڻپ ته هن شهر جي تبديل نه ٿي آهي پر ملڪ جي قيام کان پوءِ  هي  پرامن شهر ڀارت ۽ افغانستان جي دهشتگردن جي نشاني تي اچي ويو، جيڪي ڪنهن به وقت چاهين هن شهر کي جام ڪري سگهن ٿا، اها دهشتگردي سوچ هن وقت  ٻوٽي مان وڻ ٿي چڪي آهي، جنهن کي هن يتيم شهر ۾ اصلوڪن وارثن جي موجودگي پسند نه آهي، عوام کان ووٽ وٺي اقتدار ۾ ايندڙ حڪمرانن کي هن شهر سان لڳاءُ ته آهي پر سنڌ ڌرتي جي اصلوڪن وارثن  جي جان ۽ مال جي حفاظت جو ڪو به فڪر نه آهي، دهشتگرد ڪنهن به وقت ڪنهن سنڌي کي قتل ڪري ڇڏين، انهن کي ڪو به چوڻ نه آهي، هن  شهر ۾ افغانستان، بنگلاديشن ۽ ڀارت مان آيل دهشتگرد کلي عام گهمي رهيا آهن، جيڪي ڪنهن به وقت ڪٿي به بيهي ڪنهن به شهري کان ڦر ڪري سگهن ٿا، جيڪي ڪنهن به سنڌي کي روڪي ان کي قتل ڪري ڇڏين ٿا پر سنڌ جي حڪمرانن جي وات مان هڪ لفظ به نٿو نڪري، هن عالمي يتيم شهر ڪيترن ئي پناهگيرن کي پناهه ڏني آهي، بدلي ۾ انهن پنگاهگيرن هن شهر جي اصلوڪن وارثن جو رت وهايو  آهي، جيڪو سلسلو اڄ ڏينهن تائين بند ناهي ٿي سگهيو، روڊن تي گندو ڪچرو کڻندڙ افغاني به سنڌي کي پٿر هڻي بيدردي سان ماري وجهي ٿو پر سنڌ سرڪار ڌارين جي لوڌ کي هن شهر  مان ڪڍڻ لاءِ ڪا به حڪمت عملي نه ٿي جوڙي، جنهن سبب سنڌي قوم مايوسي جي شڪار ٿيندي پئي وڃي.

ڪجهه وقت هن شهر جو سڀ کان وڏو مسئلو بدامني هو، ڇاڪاڻ ته هڪ دهشتگرد تنظيم هن شهر کي فتح ڪرڻ جي ڪوشش هئي، ان کان اڳ پنجاب جا ماڻهو هن شهر کي فتح ڪرڻ جا خواب ڏسي رهيا هئا، جڏهن اهي ڪامياب نه ٿيا ته هڪ لساني دهشتگرد تنظيم کي اڳتي آندو، جنهن ايندي ئي سنڌي وسندين کي ڊاهڻ جو سلسلو شروع ڪيو، جتي به ڌاري لوڌ آباد هئي، اتي ته ترقياتي ڪم ٿيا پر سنڌ جي اصلوڪن رهواسين کي ڳوٺاڻن جو درجو ڏئي اتي ڪو به ترقياتي ڪم نه ڪرايو ويو، ڌاريو بلڊر  ايڏو ته طاقتور هو جو  اهو طاقتور ڌرين سان گڏجي ڳوٺن تي ڪاهه ڪرائيندو رهيو ۽ سنڌي وسنديون ڊاهيندو رهيو پر ان خلاف سنڌ سرڪار ڪا به ڪارروائي نه ڪئي، اڄ به سنڌي وسنديون غيرقانوني قرار  ڏئي ڊاهڻ جو سلسلو جاري آهي، پر جتي به غير قانوني طور تي افغاني، بنگالي، بيهاري ۽ برمي ترسيل آهن، اتي نه ته پوليس وڃي ٿي نه ئي ڪو بلڊر انهن کي ڊاهڻ جي ڪوشش  ڪري ٿو، ڇاڪاڻ ته انهن کي خبر آهي ته هن شهر کي فتح ڪرڻو آهي ته سنڌين کي هن شهر مان بي دخل ڪرڻو پوندو ۽  سنڌ سرڪار ۾ويٺل ڪامور سڀ ڪجهه معلوم هوندي به ڪجهه نه ٿا ڪن ۽ بلڊر مافيا ڳوٺ ڊاهڻ ۾ ڪامياب ٿي وڃن ٿا. هن وقت به ڪيترن ئي سنڌي ڳوٺن تي بلدرن جي تلوار لٽيڪل آهي،  مٿان وري  ملير ۾ ٻني ٻارو ڪري پيٽ گزر سفر ڪندڙن لاءِ به سازشون تيار ڪيون ويون آهن ته انهن کان زمينون کسيون وڃن، ٻڌڻ ۾ اچي رهيو  آهي ته ملير جا زميندار ليزون ختم ٿيڻ کانپوءِ سراپا احتجاج بڻجي ويا آهن ۽ اها زمين وري  ايم ڊي اي کي ڏيڻ جي ڪوشش ٿي رهي آهي ته جيئن انهن زميندارن کان مالڪاڻا حق کسيا وڃن، هن وقت اهي زمينون  ٻني ٻاري لاءِ استعمال ٿي رهيون آهن، جڏهن اها زمين سرڪار جي کاتي ۾ هلي ويندي ته ظاهر ڳالهه آهي ته اتي ڪا نه ڪا وڏي سوسائيٽي يا ڪو وڏو پروجيڪٽ تيار ڪيو ويندو،جتي ڌارين جي لوڌ کي آباد ڪيو ويندو، سنڌ جا دشمن سنڌي قوم کي  فخر سان ٻڌائي رهيا آهن ته وڏيون وڏيون سوسائيٽيون ٿيڻ سان خوشحال  هوندي پر اها خوشحالي جي نالي تي سنڌين کي فلسطيني بڻائڻ جي سازش آهي، جنهن  کان سنڌي قوم مڪمل طور اڻ ڄاڻ آهي، ڌاري لوڌ سنڌ جي گادي واري شهر ۾ تيزي سان آباد ٿي رهي آهي، سمجهه ۾ نه ٿو اچي ته ملڪ جي قيام وقت سنڌ اندر ايترا يتيم ماڻهو نه آيا هئا، جيترا مشرف جي دور کان پوءِ اچي آباد ٿي رهيا آهن، مشرف جي دور ۾ ڪراچي ۾ خيرات جي نالي تي غريبن کي گهر ڏنا ويا پر اهي گهر سنڌي غريبن کي ڏنا ويا يا وري پرڏيهين کي اها ڪا خبر نه آهي، پر ايترو ضرور چوندس ته انهن مان هڪ گهر به سنڌين کي نه ڏنو ويندو هو، جيڪي پلاٽنگ ٿي اتي الائي ڪهڙي ملڪ جا ماڻهو آباد ڪيا ويا.

هڪ طرف ڪراچي جي آبادي پرڏيهين جي آمد جي ڪري تيزي سان وڌي رهي آهي ته مٿان وري هن شهر جي وارثن کي ننڌڻڪو بڻايو ويو آهي، زمين جي والار سنڌي نه پر ڌاري لوڌ ڪري رهي آهي، افغاني ۽ ٻيون طاقتور ڌريون زمينن تي قبضا ڪري رهيون آهن، حڪومت انهن ئي ڌارين کي لاش دفنائڻ لاءِ زمينون  ڏئي رهي آهي ۽ جيڪي سنڌي وسنديون آهن، انهن کان مالڪاڻا حق کسڻ جون تياريون ٿي رهيون آهن سمجهه ۾ نٿو اچي ته آخر ڪنهن کي خوش ڪرڻ لاءِ سنڌ دشمن فيصلا ڪيا پيا وڃن، آخر اها ڪهڙي ڌر آهي، جنهن هن سنڌ جي گادي وار ي شهر کي عالمي يتيم خاني ۾ تبديل ڪري ڇڏيو آهي،  آخر ڇو سنڌين سان ايڏي نفرت جو اظهار ڪيو پيو وڃي جو رڳو ڌارين کي خوش ۽ سنڌي قوم کي تڪليفون پهچايون پيون وڃن، آخر  ڇو ڪراچي کان ڪشمور تائين جتي به سنڌي رهي ٿو ، انهن کي  بجلي، گئس ۽ پيئڻ جي صاف پاڻي جهڙي سهولت کان محروم رکيو ويو آهي،  آخر ڇو هن ملڪ کي ٺاهيندڙن کي ايڏي سزا ڏني پئي وڃي، ڀارت، افغانستان، بنگلاديش ۽ برما مان آيل ڌاري لوڌ خوشحال زندگي گذاري رهي آهي، انهن جي نوجوانن کي سرڪاري نوڪريون  به ملي وڃن ٿو، زمينون به ملي وڃن ٿيون، انهن کي پنهنجي موت مري ويلن جا لاش دفنائڻ به زمين ڏني وڃي ٿي ۽ ڪکاون گهرن ۾ رهندڙ سنڌين کي ايذايو وڃي ٿو آخر ڇو هر طرف ڌرتي ڌڻين جا گهر ڊاهي انهن کي بي گهر ڪيو وڃي ٿو، جيڪي هن ڌرتي تي غيرقانوني طور ترسيل آهن، انهن جا گٽر بند ٿي وڃن ته حڪمران آڌي رات جو به پهچي وڃن ٿا پر ڌرتي ڌڻين جي گهرن مان لاش ٿا نڪرن ته اتي ڪو به حڪمران نه ٿو پهچي.آخر ڪڏهن هن شهر ۾ اصلوڪن وارثن کي حق ملندا؟

پي ڊي ايم جو انت ايئن ته نه ٿيڻو هو...!!

صاحب خان ڀٽي

هن ملڪ ۾ سياستدانن وچ ۾ ڇڪتاڻ ڪا نئين ڳالهه نه آهي، ملڪ ٺهڻ کان وٺي سياستدان هڪٻئي جون ڄنگهون ڇڪندي نظر آهن، ملڪ جون ٻه وڏيون پارٽيون جڏهن آمريتي دور ايندو آهي ته متحد ٿي وينديون آهن پر جڏهن نالي ماتر جمهوريت قائم ٿيندي آهي ته اهي سياستدان هڪٻئي جا جاني دشمن بڻجي ويندي آهن ۽ هڪٻئي جون حڪومتون ڪيرائڻ لاءِ سرگرم ٿي ويندا آهن، اهو سلسلو اڄ به جاري ۽ ساري آهي، شهيد بينظير ڀٽو جي شهادت کانپوءِ  ملڪ ۾ پهريون ڀيرو ڪنهن سياسي پارٽي مدو ڪيو هو، ان دوران به مسلم ليگ ن ان وقت تحريڪ هلائي هئي، عدالتن جا در به کڙڪايا ويا هئا ۽ اهو عدالتي هٿيار مٿن به هليو، جيڪو ڪامياب ٿي ويو ۽ ميان محمد نواز شريف ۽ سندس ڌيءُ مريم نواز کي جيل وڃڻو پيو،مسلم ليگ ن ان وقت جي وزيراعظم يوسف رضا گيلاني کي نااهل ڪرايو بعد جڏهن نواز ليگ جي حڪومت آئي ته پيپلزپارٽي بنا ڪنهن رنڊڪ جي پنهنجي حڪومت جون واڳون هڪ چونڊيل جماعت جي حوالي ڪيون، جنهن دوران ترقياتي ڪم ته ٿيا پر نواز شريف نااهلي کان بچي نه سگهيو، هن وقت مٿن ڪيس هلي رهيا آهن، في الحال ميان محمد نواز شريف علاج جي بهاني پرڏيهه ۾ آهي، اهڙي جلا وطني شهيد بينظير ڀٽو به ڪاٽي آهي، پر جڏهن سنڌ ڌرتي تي جلا وطني کان پوءِ قدم رکيا ته جمهوريت دشمنن کي سندس آجيان نه وڻي، ڪراچي جا روڊ عوامي سمنڊ جو ڏيک ڏيڻ لڳا هئا، شايد بينظير ملڪ جي اها واحد ليڊر هئي، جنهن جو پاڪستان جي تاريخي استقبال ٿيو، جيڪو شايد ڪنهن جوبه نه ٿيو هجي ۽ نه ئي هاڻ ٿي سگهي ٿو، جمهوريت جي بقا لاءِ ڏيهه پهتل شهيد بينظير ڀٽو کي ڪراچي ۾ ڌماڪي ذريعي شهيد ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي پر جمهوريت دشمن ناڪام ويا ۽ سوين جانيون زيان ٿي ويون، ڪيترائي ماڻهو انهن  جمهوريت دشمنن جي ڪري معذور ٿي ويا، انهن جو ڏوهه رڳو اهو هو  جو هو پنهنجي ليڊر کي ڏسڻ لاءِ آيا هئا، ان جو استقبال ڪرڻ لاءِ پهتل هئا، جڏهن جمهوريت دشمن ڪراچي ۾ ناڪام ويا ته انهن بينظير ڀٽو کي راولپنڊي ۾ نشانو بڻايو ۽ اهي پنهنجي مقصد ۾ ڪامياب  ٿي ويا، بينظير جي شهادت کي ڪيترو ئي عرصو گذري چڪو آهي پر بدقسمتي سان هيل تائين قاتل ۽ قاتلن جي ماسٽر مائيند کي اسان جو قانون پڪڙي ناهي سگهيو، پيپلزپارٽي حڪومت رهندي به بينظير ڀٽو جا قاتل گرفتار ڪرائي نه سگهي، نه ئي جمهوريت جي حامي جماعت مسلم ليگ ن بينظير جي قاتلن جي گرفتاري لاءِ ڪاحڪمت عملي جوڙي ايئن وقت گذرندو ويو ۽ ماڻهن بينظير جي قاتل بابت پڇڻ ڇڏي ڏنو، ڇاڪاڻ ته وارثن اهو نعرو هڻي معاملو لئه مٽي ڪري ڇڏيو ته جمهرويت بهترين انتقام آهي.

بهرحال بينظير ڀٽو جا قاتل ته گرفتار نه ٿيا پر هاڻ وري ٻڌڻ ۾ اچي رهيو آهي، مسلم ليگ ن جي مرڪزي اڳواڻ مريم نواز کي ڌمڪيون ملي رهيون آهن ۽ مسلم ليگ ن جي اڳواڻن واضح طور چئي ڇڏيو آهي، جيڪڏهن مريم نواز کي ڪجهه به ٿيو ته هو پيپلزپارٽي وارن وانگر پاڪستان  کپي جو نعرو نه هڻندا، نواز ليگ اڳواڻ جي اها وڊيو سوشل ميڊيا تي  تمام گهڻو وائرل به ٿي رهي آهي، ڌمڪين باوجود مسلم ليگ ن پي ڊي ايم جي مشن کي جاري ۽ ساري رکڻ جو وچن ڪيو پر  سينيٽ اليڪشن سمورين سياسي پارٽين جي پت وائکي ڪري ڇڏي، ايوانن ۾ بل منظور ڪرائڻ هجن يا وري ڪو ٺهراءُ منظور ڪرائڻو هجي اپوزيشن اڪثريت ۾ هجڻ باوجود هارائي پئي وئي، ايوانن جي ٻاهران مخالف ڌر جا اڳواڻ دانهون ڪندا رهيا ته اهڙن بلن جي هو مخالفت ڪندا رهندا، جيڪڏهن اپوزيشن ميمبر بائيڪاٽ ڪري ايوان مان اٿيا هليا پئي ويا تڏهن بل اڪثريت سان منظور ٿيندا رهيا، ڪنهن کي ڪا خبر نه پئي پئي ته اها ڪيئن منظور ٿي رهيا هئا، ان کانپوءِ مخالف ڌر اڳواڻن جي مخالفت ميڊيا تي ملڻ لاءِ ملندي هئي ته آءِ ايم ايف جي چوڻ تي مهانگائي ڪئي پئي وڃي، جڏهن سينيٽ اليڪشن جي چونڊ ٿي ته پيپلزپارٽي يوسف رضاگيلاني کي سينيٽ چيئرمين لاءِ اميدوار بيهاريو  پر کيس شڪست نصيب ٿي، جنهن کانپوءِ نواز ليگ پنهنجو اپوزيشن ليڊر آڻڻ پئي چاهي پر  پيپلزپارٽي يوسف رضا گيلاني کي مخالف ڌر جو اڳواڻ چونڊرائڻ ۾ ڪامياب ٿي وئي، جنهن پهرين ايوان ۾ تقرير ڪئي ته هو مخالف ڌر کي گڏ کڻي هلندو ۽ جيڪڏهن حڪومت کي مدد جي ضرورت پئي ته ان جي مدد ڪندو، اهڙي بيان مان صاف ظاهر ٿي رهيو  هو ته دال رڳو ڪاري نه پر ديڳڙي به ڪاري هئي، جنهن سبب مخالف ڌر ڇڙ وڇڙ جو شڪار ٿي وئي، وفاقي  وزير شيخ رشيد چيو ته پي ڊي ايم کي نقصان پهتو ته ان جو فائدو سڌي ريت پي ٽي آءِ کي ٿيندو، جيئن ته سينيٽ اليڪشن کانپوءِ پي ڊي ايم جي اتحاد کي برقرار رکڻ ڏکيو ٿي ويو هو ۽ مخالف ڌر اڳواڻ هڪٻئي جي اڳيان وائکا ٿي ويا هئا، جنهن کانپوءِ اتحاد کي ختم ڪرڻ لاءِ ٻن جماعتن کي شوڪاز نوٽيس جاري ڪيا ويا ۽ عوامي نيشنل پارٽي شوڪاز نوٽيس ملڻ کانپوءِ فوري طور اتحاد کان ڌار ٿيڻ جو اعلان ڪيو، جنهن کانپوءِ اهو ٽٽي ويو ۽ هڪ ڀيرو ٻيهر تبديلي سرڪار کٽي وئي، جنهن  وزيراعظم کي سليڪٽيڊ قرار ڏنو ويو، ان جي حمايت ۾ پي ڊي ايم جا اڳواڻ ڳالهائڻ لڳا، ڪنهن عهدي کي ترجيح ڏني ته ڪنهن وڪرو ڪرڻ کي ترجيح ڏني، ايئن ڪم هلندو رهيو ۽ تبديلي سرڪار پنهنجو سفر جاري ۽ ساري رکيو پئي اچي، جنهن جو سڀ کان وڏو نقصان عوام کي ٿيو آهي، جو هي واحد حڪومت  آهي، جنهن کي ايوانن اندر مزاحمت ڏسڻي نه ٿي پئي، نه ئي وڏا وڏا ڌرڻا لڳن پيا، اهو سڀ ان ڪري ٿي رهيو آهي، جو اپوزيشن ۾ ويٺل جماعتون پنهنجن ڪيسن کي منهن ڏيڻ ۾ پوريون آهن،جنهن جماعت تي ڪو به ڪرپشن جو ڪيس نه آهي، اها وري انهن ڪيسن جي متاثرن جي پٺيان لڳل آهي، جي يو آءِ ف چاهي ته ملڪ جي وڏي جماعت ٿي اڀري سگهي ٿي ۽ وٽن عوامي طاقت به آهي، پر ڪيسن کي منهن ڏيندڙ جماعتن جي پٺيان لڳي جي يو آءِ پنهنجي  عوامي طاقت کي گهٽائي رهي آهي، جن مٿان ڪيس هلي رهيا هجن، اهي ڪهڙي ريت عوامي مفاد لاءِ اڳيان ايندا، انهن وٽ ته وقت ئي نه هوندو جو عوامي مسئلن کي صحيح نموني سمجهي سگهن.

بهرحال هن وقت پي ڊي ايم جي ٽٽڻ سان عوام کي وڌيڪ مهانگائي کي منهن ڏيڻو پوندو، حڪومت آءِ ايم ايف جي چوڻ ته اڃا ڪهڙيون عام واهپي جون شيون مهانگي ڪندي، ڪهڙا نوان ٽيڪس لڳائيندي، بجلي ڪيتري مهانگي ٿيندي، گئس جا اگهه ڪيترا وڌايا ويندا، ان جو اسان کي ڪجهه ڏينهن اندر خبر پئجي ويندي، ڇاڪاڻ ته هاڻ پي ڊي ايم اتحاد ٽٽي چڪو آهي، جيڪو پيٽرول هڪ ٻه روپيا سستو ٿيو، اهو به ٻيڻ ٽيڻ تي مهانگو به ٿي سگهي ٿو، ڇاڪاڻ ته هاڻ ملڪ جي ٻن وڏين جماعتن مسلم ليگ ن ۽ پيپلزپارٽي ۾ اختلاف وڌي ويا آهن،  ظاهري ڳالهه آهي ته ان جو فائدو حڪومت کي ئي ٿيندو، اسان ته سوچيو هئوسين ته حڪومت انهيءَ اتحاد کي ختم ڪرڻ لاءِ اڳواڻن کي جيلن ۾ وجهندي پر هتي ته ڪهاڻي ئي ابتي ٿي وئي، مخالف ڌر اڳواڻ ته هڪٻئي سان ٺهيل ئي نه هئا نه ئي وري هڪٻئي مان هو متفق نظر اچي رهيا هئا، چوندا آهن ته لوهه پنهنجي زنگ جي ڪري ئي ختم ٿي ويندو آهي پر اسان کي اها خبر نه هئي ته پي ڊي ايم به پنهنجي زنگيل سوچ جي ڪري ئي ختم ٿي ويندي، هاڻ جي يو آءِ ف سربراهه مولانا فضل الرحمان ۽ مسلم ليگ ن جي اڳواڻ مريم نواز کي هڪ نئون اتحاد جوڙڻ گهرجي، جنهن ۾ بلوچستان، ڪي پي ڪي، پنجاب ۽ سنڌ جي ننڍين ننڍين جماعتن کي به شامل ڪيو وڃي ۽ ساڳئي پي ڊي ايم واري منشور تحت عوامي طاقت جو مظاهرو ڪيو وڃي، جن پارٽين اتحاد کي نقصان پهچايو، ان کي انهيءَ اتحاد کان پري رکيو وڃي ته جئين عوام ايندڙ مهانگائي جي طوفان ۽ حڪومت پاران مهانگائي جي تيار ڪيل بم کان بچي سگهي.