پاناما جا نوان دستاويز: اڃا ڪنهن جون اڳڙيون لهنديون؟

صاحب خان ڀٽي

پاناما پيپرز کانپوءِ نوان آيل دستاويز جي انڪشافن کانپوءِ سڄي دنيا ۾ هڪ ڀيرو ٻيهر ٿرٿلو مچي ويو آهي، ايتري قدر جو ناليوارو اداڪار اميتاڀ بچن به ڳڻتي ۾ وٺجي ويو آهي، جنهن سبب ٻيا سيڙپڪار پريشان ٿي ويا آهن. اڳ جڏهن پاناما پيپرز جو ٻڙڌڪ مچيو هو ته ان وقت ان جا سڀ کان وڌيڪ پاڪستان تي  پيا هئا ۽ نوازشريف کي مختلف ڪيسن کي منهن ڏيڻو پيو، هاڻ جيئن ته ڪيترن ئي سياستدانن جون آف شور ڪمپنيون آهن ته ان ڳالهه کان به منهن نٿو موڙي سگهجي ته دنيا ۾ ٻين ادارن سان لاڳاپيل شخصيتن جا به نالا به ان ۾ شامل هوندا، جيئن ته پاناما پيپرز ليڪ ڪندڙ انهن ماڻهن هٿ نه ٿا وجهن، ڇاڪاڻ ته انهن کي خطرو آهي، باقي رهي ڳالهه اداڪارن، فنڪارن جي ته  انهن بابت جيڪو چاهين انڪشاف ڪن، اهي رڳو عدالتن کي ئي منهن ڏئي سگهن ٿا.

بهرحال  پاناما ۾ آف شور ڪمنيون ٺاهڻ ۾ مدد ڪندڙ فرم موزيڪ فانسيڪا جا نوان دستاويز منظر عام تي اچي ويا، دستاويزن ۾ انڪشاف  ٿيو آهي ته پاڪستانين سوڌو سميت ڪمپني جي ڪيترن ئي ماڻهن پاناما ليڪس بعد خوف مان آف شور ڪمپنيز ٺاهڻ جو ارادو ختم ڪري ڇڏيو، پي سي بي جي اڳوڻي چيئرمين ۽ تهمينه دُراني جي والده ثمينه دُراني پاناما پيپرز جي خوف مان پٽ عاصم الله کي ڪمپني منتقل ڪرڻ ۾ دير ڪئي، حيرت ڏياريندڙ پاناما پيپرز جا نوان دستاويز منظر عام تي اچي ويا، آءِ سي آءِ جي نون دستاويز انڪشاف ڪيو آهي ته عالمي سطح تي جاچ پڙتال بعد موزيڪ فانسيڪا جي حڪمت عملي ۾ 2 تبديليون آيون، هڪ اصيلن کان تعلق لڪائڻ لاءِ ساموا ۾ سينٽرل ڪارپوريٽ سروسز جو نالو اختيار ڪيو، ٻيو پنهنجي اصيلن کي آربس ليگل سروسز ڪمپني ۾ منتقل ڪيو.

دستاويز منظر عام تي اچڻ بعد ڀارتي سيڙپڪارن موزيڪ فانسيڪا ڪمپني کي بندر ڪرڻ جي درخواست ڏئي ڇڏي آهي، جڏهن ته اميتاب بچن نوان دستاويز سامهون اچڻ بعد ڀارتي ميڊيا کي سوالن جا جواب نه ڏنو. رپورٽ موجب، 2016ع ۾ پاناما ليڪس جي انڪشاف بعد پاڪستان ڪرڪيٽ بورڊ جي اڳوڻي سربراهه ٻن سوئس بينڪن ۾ کاتا کولڻ جو منصوبو ختم ڪيو پاناما پيپرز ذڙيعي سندس ٻه بي نامي شيل ڪمپنيون سامهون آيون هيون پر انهن جي ملڪيت نامعلوم هئي. رپورٽ موجب، اڳوڻي اٽارني جنرل جسٽس ريٽائرڊ ملڪ عبدالقيوم پاڻ کي بي نامي ڪمپني سان لاتعلقي ظاهر ڪئي. ، رپورٽ موجب، ملڪ قيوم ٻن نامعلوم ڪمپنين، چيمبر ويل فنانشل ۽ فرن برج ريسورسز جي قانوني طور تي نمائندگي ڪئي ۽ ٻنهي کي سوئس بينڪ ۾ اڪائونٽ کولڻ جي لاءِ استعمال ڪيو ويو، جنهن تي سندس گهر واري جي صحيحي به موجود آهي. ملڪ قيوم چيو ته فرن برج سندس اصيل رهي آهي ۽ هو انهي ڪمپني جي مالڪ جي تفصيلن کان آگاهه نٿو ڪري سگهي.  

آءِ سي آءِ جي پاناما کانپوءِ نوان دستاويز جاري ڪري ڇڏيا آهن، جنهن ۾ حيرت ڏيندڙ انڪشاف ڪيا آهن. پاناما ۾ آف شور ڪمپنين ٺاهڻ ۾ مدد ڪندڙ موزيڪ فانسيڪا جي نوان دستاويزن ۾ انڪاشف ٿيو آهي ته پاناما ليڪس بعد موزيڪ فونسيڪا جا اصيل خوف ۾ مبتلا ٿي ويا هئا. جنهن ۾ ڪيترائي پاڪستاني به شامل آهن. جن پرڏيهه ۾ لڪايل ملڪيت جو راز فاش ٿيڻ جي خدشي سبب پنهنجا منصوبا ختم ڪري ڇڏيا. سينير صحافي ۽ پاناما پيپرز شايع ڪندڙ تنظيم انٽرنيشنل ڪنسورشيم آف انويسٽي گيٽو جرنلسٽس موجب، پاڪستان انهن 21 ملڪن ۾ شامل آهي، جن کي اپريل 2017ع ۾ ڪاروبار لاءِ بي وي آءِ منع ڪيو هو. پرڏيهي ميڊيا موجب، ڪويت جي سوشل سيڪيورٽِ جي اڳوڻي سربراهه فهد الرجان جون به آفشور ڪمپنيون آهن، بي ايف آفشور ڪمپني ماڪري جي ڀاءُ جي ملڪيت هئي. پرڏيهي ميڊيا موجب، الرجان ٽاوني ريئل اسٽيٽ جو مالڪ آهي، جنهن جو سوئيس اڪائونٽ ۽ مڪائو ۾ اپارٽمنٽ آهي، الرجان تي 47 ارب 40 ڪروڙ گهوٻين جي الزام ۾ فرد جرم لاڳو ڪيو ويو آهي. پرڏيهي ميڊيا موجب، موزيڪ فانسيڪا 2016ع ۾ انڪشافن جي نتيجن کي جمع ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي هئي ۽ پنهنجي اصيلن جي سڃاڻپ ۾ به رڌل رهي.

رپورٽ موجب، پنجاب جي اڳوڻي وڏي وزير شهباز شريف جي گهر واري تهمينا دراني جي والده ثمينا دراني پاناما پيپرز سبب پنهنجي پٽ عاصم الله دراني کي ڪمپني منتقل ڪرڻ ۾ تڪڙ ڪئي، جڏهن ته ارماني ريور ڪمپني اسد کي تحفي ۾ ڏني وئي جيڪو برطانيا ۾ ملڪيت جو مالڪ آهي. جنهن جي لاڳت 10 لک پائونڊ اسٽرلنگ ٻڌائي وئي اهي. جنهن جو ذريعو مرحوم والد اسٽيٽ بينڪ جي اڳوڻي گورنر شاڪر الله دراني طرفان بچت ٻڌائي وئي، ثمينا دراني جون وڌيڪ ٻه آف شور ڪمپنيون اسٽار پريشيشن ۽ رين بو آهن. پاڪستاني بينڪار سليم شيخ مستقبل ۾ ڪنهن ليڪ ٿيڻ جي خطري سبب بچاءُ لاءِ فرم کان وضاحت گهري، جنهن جو جواب ڏيڻ بدران موزيڪ فونسيڪا اپريل 2017 ۾ برٽش ورجن آءِ لينڊز ۾ ڪمپنين جو مالڪ پاڪستاني پاسپورٽ هولڊر سميت کيس به نوٽيس جاري ڪيو. شريف ڪٽنب جي نيلسن ۽ نيسڪول ڪمپنيز 2014ع ۾ پنهنجو ايجنٽ تبديل ڪيو، جنهن جا تازا انڪشاف هن ۾ شامل نه آهن. نون دستاويزن ۾ راندين جي ناليوارين شخصيتن جا نالا به سامهون آيا آهن، جن ۾ ارجنٽائن جي اسٽار فٽبالر ليونل ميسي جو نالو به شامل آهي. ان کانسواءِ ارجنٽائن جي صدر جي ڪٽنب ۽ اڳوڻي ڪويتي آفيسر تي ملڪ جي سوشل سيڪيورٽي سسٽم ۾ گهوٻين جو الزام آهي.

موزيڪ فانسيڪا موزيڪ عالمي سطح تي جاچ پڙتال جي خوف سبب موڪلن کي اي ميلز موڪلڻ شروع ڪري ڏني، دستاويز منظر عام اچڻ بعد ڪيترن ئي ڀارتي سيڙپڪارن موزيڪ فانسيڪا ڪمپني بند جي درخواست ڪري ڇڏي، نون دستاويزن موجب، موزيڪ فانسيڪا 2016 ۾ ليڪ ٿيل پنهنجي اصيلن جون ساڍا 11 ملين فائلز ڏٺيون، رڪارڊ ظاهر ٿيڻ جي ٻن مهينن بعد فانسيڪا برٽش ورجن آءِ لينڊز جي 70 سيڪڙو ڪمپنينن جي مالڪن جي سڃاڻپ نه ڪري سگهي، سوئس مينجر چيو آهي ته 11 لک 60 هزار ٻين دستاويزن جيان هي دستاويز به منظر عام تي اچي سگهن ٿا نون دستاويزن موجب، فانسيڪا لازم هئڻ باجود آفشور ڪمپنين جي لکين مالڪن جي سڃاڻپ نه ڪري سگهي، اهي سموريون خبرون ميڊيا تي به هلي رهيون آهن پر هاڻ جيڪي  نوان دستاويز ظاهر ٿيا آهن، انهن کانپوءِ لڳي ٿو ته آف شور ڪمپنين  وارو سلسلو به ختم ٿي سگهي ٿو، ڇاڪاڻ ته  موزيڪ فانسيڪا کي به پنهنجي گراهڪن جي ڳولا ڪرڻ ۾ ڏکيائون پيش اچي رهيون آهن ۽ ڪيترن گراهڪن جي سڃاڻپ به ڪري نه سگهي  آهي. پر هڪ ڳالهه ته ظاهر ٿي وئي آهي ته جيڪي اثر پهرين ڌڪ ۾ پيا، هاڻ اهڙا اثر نٿا پئجي سگهن.